Turkije: "Assad kan overgangsrol krijgen"

Op lange termijn kan Assad mensen niet bij elkaar brengen, maar we kunnen wel met hem praten over een overgang naar een ander politiek model in Syrië. Dat heeft de Turkse premier Binali Yilderim gezegd in Istanbul.

Hoe beperkt die woorden ook zijn, het is een totale ommekeer in het Turkse beleid tegenover Syrië. Tot nu toe trok Turkije de kaart van de zogenoemde "Arabische Lente" in een poging om invloed te verwerven in de regio. Vooral in Syrië was die positie duidelijk met een totale afwijzing van het Assad-regime en nauwelijks verholen steun voor Syrische rebellen allerhande tot IS toe.

Echt succesvol was die aanpak niet. Turkije werd gaandeweg meegesleurd in het inferno van geweld in buurland Syrië en zit nu opgezadeld met bijna drie miljoen Syrische vluchtelingen.

Sinds vorig jaar zijn er in Turkije ook tal van terreuraanslagen geweest die internationaal veelal worden toegeschreven aan de extremistische groep IS, maar door Ankara worden afgedaan als daden van de Turks-Koerdische afscheidingsbeweging PKK. Het gevolg is dat er in Turks-Koerdistan opnieuw een oorlog woedt tussen het Turkse leger en de PKK en dat ook gematigde Turkse Koerden daar alsmaar meer het slachtoffer van worden.

De mislukte staatsgreep van midden juli heeft Turkije blijkbaar aangezet om het roer om te gooien. Door de hevige repressie en arrestaties ligt Ankara op ramkoers met het Westen. De Turkse president Tayyip Erdogan zoekt en vindt dan ook toenadering tot Rusland. Nog vandaag heeft het Turkse parlement de banden met de voormalige bondgenoot Israël aangehaald en lijkt -mits betaling van een vergoeding- het conflict over de Israëlische aanval op een Turks hulpkonvooi voor de Gazastrook enkele jaren geleden van de baan.

Het Turkse regime kan niet met iedereen tegelijk overhoop liggen. Het belangrijkste voor Erdogan is nu niet "regime change" in Syrië, maar wel het gebruiken van de verontwaardiging en de repressie na de mislukte staatsgreep om de macht in eigen land te monopoliseren.

Dat gebeurt via ontslagen en arrestaties van tienduizenden mensen in de media, de administratie, het leger, de geheime diensten tot in sportfederaties toe. Overal worden kritische stemmen en publicaties het zwijgen opgelegd en dat tot zelfs in het buitenland -lees ook Europa- toe via intimidatie en bedreiging tot geweld.

Een tweede belangrijk punt is de Turkse vrees voor de Koerdische opmars in de regio. Iraaks-Koerdistan geniet sinds de val van Saddam al van een aan onafhankelijkheid grenzen autonomie. De Syrische Koerden -ideologisch nauw verbonden met de Turkse Koerden- hebben met Amerikaanse steun grote delen van het noorden en het oosten van Syrië veroverd op de terreurgroep IS en hebben daar hun autonoom gebied uitgeroepen. Erdogan vreest nu dat Iraaks- en Syrisch-Koerdistan bases gaan vormen voor de eigen Turkse Koerden.

Laat nu die Syrische Koerden de belangrijkste bondgenoten van de VS zijn tegen IS en u begrijpt dat de belangen van de VS en Erdogan niet meer samenlopen. Daarom wil Erdogan de plooien gladstrijken met Rusland en Israël, waarover hij de voorbije jaren nochtans bakken kritiek heeft uitgestort en hetzelfde geldt nu -tenminste tijdelijk- voor de Syrische leider Assad.