Kind aan de smartphone? Zes tips om daar als ouder mee om te gaan

Een hoop kinderen krijgen hun eerste mobieltje als ze een jaar of 12 zijn. Die prille pubers zijn (nog) niet in staat om weerstand te bieden aan de eindeloze mogelijkheden die zo'n zalige smartphone biedt, zeggen de Nederlandse onderzoekers Justine Pardoen
 

(Bureau Jeugd & Media) en Peter Nikken (Erasmus Universiteit Rotterdam).

Uit tal van onderzoeken blijkt dat juist de leeftijdsgroep van de beginnende smartphonegebruikers (12 tot 15 jaar) gevoelig is voor groepsdruk. "Wat doet de rest? Ze willen erbij horen en voelen snel een gevoel van buitensluiting", zegt Pardoen.

Gaat de whatsapp-snapchat-instagram-youtube-stroom tot diep in de avond of nacht door, dan wil je puber meedoen. Daarom is het zaak om meteen regels op te stellen, adviseren Pardoen en Nikken. "Informeer je goed als ouder, maak afspraken en zorg dat die regels helder zijn", zegt Nikken. Lees hier zes tips over smartphonegebruik onder kinderen.

1. Geen telefoon aan tafel

In huis zijn er volgens de deskundigen een drietal zaken waarover regels moeten bestaan. Aan tafel, met naar bed gaan en tijdens huiswerk. Ook Pardoen benadrukt dat het tiranesk opleggen van regels niet goed werkt, als je uitlegt dat hun nachtrust er onder lijdt, snappen ze waarom de telefoon niet mee naar bed mag. Pardoen: "Ze reageren misschien opstandig, uiteindelijk zijn ze ook blij met regels. Ze kunnen dat zelfs richting vrienden gebruiken. Ik app niet meer na negen uur 's avonds want dat mag niet van mijn ouders."

2. Maak afspraken over de telefoon rondom bedtijd

Dan de bedtijd. Mag de telefoon mee naar de kamer of blijft-ie beneden aan de lader? Laat hem beneden, adviseert Nikken. "Tot een jaar of vijftien lukt het ze niet om weerstand te bieden aan dat apparaat. Hun gezondheid én schoolprestaties gaan er echt onder lijden als ze 24 uur per dag in contact kunnen staan." 

"Als ie mee naar bed mag, dan alleen op vliegtuigstand", zegt Pardoen, die ouders liever niet wil zeggen welke regels ze moeten kiezen.

3. Maak afspraken over telefoons tijdens het maken van huiswerk

Veel pubers gebruiken hun telefoon tijdens het huiswerk maken. Uit een studie van Nikken voor Mediawijzer en Kennisnet blijkt dat het per onderwijsniveau verschilt hoe vaak jongeren de telefoon 'nuttig' inzetten. Leerlingen van de havo (hoger algemeen voortgezet onderwijs) en het vwo (voorbereidend wetenschappelijk onderwijs) blijken daar een stuk beter toe in staat dan vmbo'ers (voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs) die hun telefoon vrijwel alleen voor entertainmentdoeleinden aanwenden, zegt Nikken. "Dat kun je als ouder uitleggen. Dat je een agenda kunt bijhouden in de telefoon, het schoolrooster kan bekijken of over huiswerk kan overleggen via whatsapp."

Pardoen vindt het vooral van belang dat ouders hun kinderen ook in dit geval uitleggen wat een telefoon voor je concentratie betekent. "Het kan leuk en nuttig zijn, samen je wiskundehuiswerk maken met een whatsapp-videoverbinding, maar de afleiding van die telefoon is ontzettend groot en schadelijk voor de concentratie."

Het valt Pardoen op dat veel ouders van jonge pubers het gevoel hebben dat hun ouderrol vanaf een jaar of dertien sterk teruggedrongen wordt tot "voeden en kleren wassen". Ze willen niet meer met me praten, zeggen ouders. Dat lijkt misschien zo, maar het is een misvatting volgens Pardoen.

Juist voor jonge pubers zijn ouders een onmisbaar moreel kompas, vindt zij. "Niet opvoeden via preken en controlevragen maar echte gesprekken voeren met je kinderen. Ook over het gebruik van mobiele telefoons, vriendschappen, altijd in contact staan. Vragen stellen waarop je zelf de antwoorden ook niet per se hebt, filosoferen met je kind."

4. Het verkeer en telefoongebruik gaan niet samen

Over het gebruik van een smartphone in het verkeer zijn Nikken en Pardoen kort. "Gewoon níet gebruiken in het verkeer, levensgevaarlijk."

5. Praat met je kinderen over mediawijsheid

Als alle randvoorwaarden helder zijn, is het zaak om over de inhoud van het gebruik te spreken. Over sexting, het versturen van erotische foto's, ('al kennen ze dat woord vaak niet, dat moet je dus uitleggen') en pesten via sociale media of whatsapp. Gespreksonderwerpen die samen te vatten zijn onder de noemer "mediawijsheid".

Hoe zit het met fotorechten, mag je zomaar iemand taggen, wat is nepnieuws en hoe verdienen die grote bedrijven als Facebook en Google hun geld eigenlijk? Allemaal vragen die ouders met hun kinderen moeten bespreken, vindt Pardoen. Nikken noemt ook nog de beschikbaarheid van schokkende filmpjes op Youtube. "Niet verbieden, maar uitleggen dat ze bestaan en dat een filmpje van een onthoofding of een aanslag niet per se de fijnste beelden zijn om te zien." En ook uitleggen dat vloggen leuk is, zegt Nikken, maar niet per definitie leidt tot wereldfaam.

Volgens Pardoen valt er nog wel een wereld te winnen, op het gebied van mediawijsheid. "Scholen geven relatief weinig les hierin. Ze pronken met tablets en lessen programmeren, maar als je vraagstukken over privacy, databases en dergelijke onbesproken laat, zijn kinderen nog altijd digitale analfabeten als ze van school komen."

6. Hou de financiën van het telefoongebruik in de gaten

Tot slot is het verstandig om als ouder de financiën van het telefoongebruik in de gaten te houden. "De meeste jongeren hebben een abonnement. Kijk of ze niet over hun limiet heen gaan en als dat wel gebeurt, leg uit hoe dat komt, kijk er samen naar, je hoeft als ouder ook niet alles te weten en begrijpen", zegt Nikken.

Kinderen die net van de basisschool komen, hebben vaak nog amper een besef van de waarde van geld, zegt Pardoen. "Maak concreet wat ze uitgeven. Jij moet niet beslissen waaraan ze hun zakgeld uitgeven, maar ze wel laten zien wat het maandelijks kost als ze een leuke beltoon kopen of geld aan een game uitgeven."