Is de sociale exodus van Facebook begonnen?
Facebook zit met een tienerprobleem. Nu werkelijk alle leeftijden het populaire platform bevolken, migreren de jongste gebruikers steeds vaker naar andere sociale media zoals Snapchat en Instagram.
Wanneer een aanstormende generatie de voeling verliest met een sociaal platform, stijgt de kans om botweg te worden overgeslaan. Het gebeurde in het verleden onder meer met MySpace, maar moet ook het machtige Facebook zich straks zorgen maken over een totaal verouderd gebruikersbestand?
Analisten van het Amerikaanse onderzoeksbureau eMarketers maken alvast gewag van een opvallend fenomeen bij tieners: de 'Facebook-nevers', de allerjongste sociale mediagebruikers die zelfs nooit een Facebook-account aanmaken. Van bij de start van hun digitale leven kiezen ze voor alternatieven die beter aansluiten bij hun leefwereld, zoals Snapchat en Instagram. Ze bieden vaak één-op-één communicatie die niet blijft plakken in het wereldwijde web.
'De deelname van jongeren op Facebook is sterk verminderd. Dat komt net omdat iedereen, van alle leeftijden, aanwezig is'
Onderzoek van eMarketers in de Verenigde Staten toont dat Facebook over alle leeftijden heen veruit de populairste app is, maar klappen krijgt bij de 12- tot 17-jarigen. In 2016 waren maandelijkse gebruikers gezakt met 1,2 procent, in 2017 projecteert het onderzoek een daling met 3,4 procent. In dezelfde leeftijdsgroep heeft Snapchat voor het eerst meer gebruikers dan Facebook, bij 18- tot 24-jarigen tekent diezelfde trend zich af en komt ook Instagram ongeveer op gelijke hoogte.
Telefoonboek
“We merken inderdaad dat Facebook nog steeds het meest gebruikte platform is, maar niet meer het populairste bij jongeren", zegt Niek Godfroid van Mediaraven, dat het tweejaarlijkse onderzoeksrapport 'Apestaartjaren' uitbrengt over het mediagebruik bij Vlaamse jongeren tussen 12 en 18 jaar.
De cijfers uit 2016 tonen ook in Vlaanderen een kantelpunt. Terwijl het aantal actieve Facebook-gebruikers van 90 naar 87 procent daalde, zetten Snapchat (70%) en Instagram (60%) hun opmars verder. "Ze scrollen wel nog doorheen hun tijdlijn, maar de deelname is sterk verminderd. Dat komt net omdat iedereen, van alle leeftijden, aanwezig is", zegt Godfroid.
Ook professor Lieven De Marez, professor media en innovatie aan de UGent, merkt de verlaagde interesse op. "Facebook is voor jongeren niet meer dan een telefoonboek of krantenpagina geworden." Handig voor informatie dus, niet om persoonlijke informatie te delen en sociale contacten te onderhouden.
"Bij de generaties die geleidelijk aan zijn meegegroeid met Facebook zie je dat alle contacten zijn ingebed in één platform", ziet De Marez. "Ze zitten er in vast, terwijl sociaal contact net afgebakend is in tijd en ruimte. Familie, collega's of vrienden, die verenigen is niet wenselijk en dat is net wat Facebook doet. Tieners zijn veel mediawijzer en spreiden die contactgroepen via andere sociale media." En zo vermijden ze meteen ook dat ouders elke (on)zinnigheid van genante commentaar voorzien.
'Ze worden zich wel bewuster dat sociale media hun leven domineren en grijpen in. Wie op café als eerste Facebook checkt, moet trakteren'
Facebook-nevers
Van de zogenaamde Facebook-nevers is in Vlaanderen alvast nog geen sprake. "Ze posten dan wel via nichekanalen, Facebook blijft de plek waar alles samenkomt. Wie dat negeert, snijdt een stuk van zijn of haar sociale weefsel weg", zegt Wannes Heirman van de UAntwerpen. In focusgroepen sprak hij Antwerpse jongeren over hun sociale mediagebruik. "Ze worden zich wel bewuster dat zulke zaken hun leven domineren en grijpen in. Wie op café als eerste Facebook checkt, moet trakteren."
Ook De Marez voorziet niet meteen een groei aan Facebook-nevers. "Kinderen krijgen nu meestal een smartphone voor hun plechtige communie en ouders begeleiden hen in die eerste stappen. Vaak gaat het dan om telefoonnummers invoeren en een Facebook-account aanmaken." Op die jonge leeftijd vormt die ouderlijke inmenging volgens hem nog geen probleem. "Het is pas later dat jongeren niet meer willen dat moeder of vader kan meekijken met hun sociale leven.”
Hoe dan ook moet Facebook zich niet meteen zorgen maken, want op de reclame-inkomsten heeft de verminderde activiteit geen invloed. "Hoeveel je zelf deelt maakt in feite niet uit, een account hebben en door je tijdlijn scrollen is genoeg om reclame te zien", zegt De Marez. En zelfs als de gebruiksduur mindert, heeft het machtige bedrijf nog een slag om de arm: de concurrentie gewoon opkopen, zoals het met Instagram deed.