Onderhandelen moet: vier vragen over nieuwe provocatie van Noord-Korea
Noord-Korea laat een middellangeafstandsraket over Japan vliegen, waardoor de spanningen in de regio tot een hoogtepunt komen. Hoewel vriend en vijand de destructieve gevolgen van een militair conflict kennen, zorgt de onvoorspelbaarheid van de combinatie Donald Trump-Kim Jong-un voor extra ongerustheid.
1. Waarom precies nu een raket afvuren richting Japan?
Hoewel Pyongyang geen directe verklaring aflegde over de rakettentest, drukte de Noord-Koreaanse VN-ambassadeur in Genève zijn ongenoegen uit over de gezamenlijke militaire oefening die de Verenigde Staten en Zuid-Korea momenteel in de regio houden. "Nu de VS openlijk hun vijandelijke intentie tegen de Democratische Volksrepubliek Korea hebben verklaard door agressieve gezamenlijke militaire oefeningen te houden, heeft mijn land alle redenen om uit zelfverdediging te reageren met zware tegenmaatregelen." De Noord-Koreaanse diplomaat Han Tae Song voegde er nog een zwaar dreigement aan toe: "De Verenigde Staten zijn volledig verantwoordelijk voor de catastrofale gevolgen die dat met zich meebrengt."
De tegenstelling tussen Japan en Zuid-Korea enerzijds en China anderzijds namen de jongste 24 uur nog toe
Het ziet ernaar uit dat Noord-Korea met zijn jongste rakettentest zowel een militair als een politiek effect beoogt. Door een middellangeafstandsraket over Japan te laten vliegen, bewijst Pyongyang dat het perfect in staat is om Japan, Zuid-Korea en de Amerikaanse militaire basis van Guam te treffen.
Tegelijk dreigt de rakettentest voor maximale politieke schade te zorgen. De tegenstelling tussen Japan en Zuid-Korea enerzijds en China anderzijds namen de jongste 24 uur nog toe. Tokio en Seoel voelen zich bedreigd en willen zich extra bewapenen, China dringt bij alle partijen aan op terughoudendheid en wil in geen geval dat concurrent Japan zich militair versterkt.
2. Hoe reageren Japan en Zuid-Korea op de nieuwe rakettencrisis?
In Japan zit de schrik voor een oorlog er nu goed in. Op het moment dat de Noord-Koreaanse raket over het land vloog, werden Japanse tv-programma's onderbroken met de boodschap dat er een aanval aan de gang was. Alle Japanners ontvingen ook een sms-bericht over de aanval en verschillende hogesnelheidstreinen werden tot stilstand gebracht. De Japanse premier Shinzo Abe haalde uit naar Pyongyang en had het over een "roekeloze" actie die "ongeziene, ernstige en zorgwekkende bedreiging uitmaakte." Meer dan ooit wil Abe meer in defensie investeren: hij is vooral geïnteresseerd in het Amerikaanse Aegis Ashore-systeem waarmee raketten uit de lucht geschoten kunnen worden.
In Japan zit de schrik voor een oorlog er nu goed in
Zuid-Korea reageerde nog heviger op de rakettentest en dreigde ermee "het Noord-Koreaanse regime uit te roeien". Seoel stuurde vier F-15-straaljagers in de lucht die vlakbij de Noord-Koreaanse grens acht MK-84 bommen dropten.
3. Hoe zal Donald Trump op dit nieuwe incident antwoorden?
Qua woordgebruik zat Trump inzake Noord-Korea al een tijdje aan zijn bovengrens. De Amerikaanse president dreigde er vorige week al mee om Kim Jong-un met "vuur en woede" te bestrijden. Toen Trump na die uitspraak zag dat er geen nieuwe rakettenproef kwam, stelde hij tevreden vast dat de Noord-Koreaanse leider "ons begint te respecteren". Buitenlandminister Rex Tillerson zei vervolgens dat de terughoudendheid van Pyongyang "het pad naar de dialoog kan openen".
Dat prille momentum is na de nieuwe rakettentest voorbij. Trump zet zich opnieuw op het standpunt dat "alle opties op tafel liggen".
Toch ziet het er niet naar uit dat Noord-Korea met deze nieuwe rakettentest de ultieme rode lijn van Washington heeft overschreden. Indien de Hwasong 12-raket in zuidoostelijke richting zou zijn afgevuurd en in de buurt van de Amerikaanse militaire basis van Guam in zee was gestort, hadden we een heel ander verhaal gehad. Dan zouden de VS dit als een bedreiging voor het eigen grondgebied hebben beschouwd en zou een gespierde respons bijna onvermijdelijk geweest zijn.
4. Wat gaat er nu gebeuren?
Hoewel de spanningen in de regio zelden zo hoog opliepen, lijkt de kans op een militaire escalatie nog klein. Dat Noord-Korea over een gigantisch wapenarsenaal en een enorm leger beschikt, maakt een oorlog voor iedereen destructief. Zowel Pyonyang als Seoel dreigen van de kaart geveegd te worden.
Analisten gaan ervan uit dat het einde van de Amerikaanse militaire oefeningen in de regio de komende dagen voor een zekere rust zal zorgen. In die zin zou de huidige crisis paradoxaal genoeg voor een doorbraak kunnen zorgen. Naarmate de partijen dichter bij een vernietigende oorlog komen, neemt de drang om te onderhandelen toe.
Hoewel de spanningen in de regio zelden zo hoog opliepen, lijkt de kans op een militaire escalatie nog klein
Diplomaten proberen daarom achter de schermen politiek overleg tot stand te brengen. Dat kan op termijn weer tot zespartijenoverleg leiden waarbij Noord-Korea, Zuid-Korea, Japan, China, Rusland en de VS tot een akkoord proberen te komen, zodat Noord-Korea zijn nucleair wapenarsenaal afbouwt in ruil voor het afschaffen van internationale sancties.
Dit is de meest verstandige optie die bijvoorbeeld ook door het Pentagon aan president Trump wordt gesuggereerd. Maar de combinatie Trump-Kim Jong-un zorgt bij politici, diplomaten en generaals voor de nodige zenuwachtigheid. Door de onvoorspelbaarheid van beide leiders neemt de kans op een gevaarlijke misstap toe.