"Vijf keer krachtiger dan de vorige": hoe verloopt zo'n nucleaire test precies?

Het nucleaire wapenprogramma van Noord-Korea is intussen meer dan tien jaar oud. In 2006 voerde het land voor het eerst een nucleaire test uit. Het  werd toen meteen veroordeeld door de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. In 2007 ontdooide de situatie even. Het regime in Pyongyang liet internationale inspecteurs binnen en blies zelfs een testinstallatie op om zijn goede intenties aan te tonen. 

Maar vanaf 2009 is Noord-Korea weer doorgegaan met zijn nucleaire wapenprogramma. In datzelfde jaar volgde een test die veel krachtiger was dan de eerste. En daar bleef het niet bij. Het programma werd op kruissnelheid gebracht, al duurde het wel tot 2013 voor een derde test werd uitgevoerd. 

De laatste jaren is het tempo opvallend versneld. De vierde en vijfde test dateren allebei van vorig jaar. Samen met de test van vanochtend, de zesde in de rij, komt het er dus op neer dat de helft van de testen zijn uitgevoerd in nauwelijks anderhalf jaar tijd.

Hoe moeten we ons de nucleaire tests die Noord-Korea uitvoert precies voorstellen? Anders dan vroeger wordt een nucleaire bom ondergronds tot ontploffing gebracht.

In de jaren 40 en 50, toen de grootmachten Rusland en Amerika nog volop nucleaire testen uitvoerden, gebeurde dat nog bovengronds, in de open lucht, of onder water. De Verenigde Staten testte bijvoorbeeld in de afgelegen Bikini Atoll in de Stille Zuidzee. Maar vanaf het einde van de jaren 50 werd duidelijk dat dat erg schadelijk was.

In 1963 ondertekenden alle nucleaire en niet-nucleaire staten de Partial Test Ban Treaty. Daarin kwamen ze overeen om geen kernproeven meer te houden in de atmosfeer, de ruimte of onder water, uit angst voor de kerndeeltjes die tijdens zo'n test vrijkomen. Ondergrondse tests zijn een stuk veiliger omdat de nucleaire deeltjes niet in de atmosfeer komen. 

Noord-Korea voert zijn testen uit op een site in het noorden van het land. Het complex is te vergelijken met mijncomplex vol gangen. Op satellietfoto's is te zien hoe een spoorweg met mijnwagentjes naar de site loopt. Er zijn bergen te zien, vergelijkbaar met mijnterrils, met puin dat uit de mijn wordt gehaald. En installaties om water uit de ondergrond te pompen: allemaal te vergelijken met klassieke mijnbouw. Aan de hand van de activiteit op de site proberen deskundigen in te schatten of er al dan niet een nieuwe kernproef op til is. 

Hoe worden die ondergrondse kernproeven precies uitgevoerd?  Meestal gebeurt dat in verticale schachten van 1 tot 3 meter breed en een kilometer diep. De atoombom wordt in een schacht geplaatst. Daarna wordt de tunnel gevuld met grind, zand en andere materialen om te voorkomen dat er radioactief materiaal in de lucht komt. (lees voort onder de foto)

De energie van de explosie komt in een fractie van een seconde vrij. Binnen enkele microseconden bereikt de temperatuur ongeveer een miljoen graden. De schokgolven die door de explosie vrijkomen, kunnen een aardbeving veroorzaken. Degene die vandaag is gedetecteerd, had een kracht van 6.3. Het gaat om een bijzonder krachtige schok. Volgens Japanse metingen is de test vijf keer krachtiger dan de vorige en tien keer krachtiger dan die dáárvoor.