"Wij zijn slaven op jullie snelwegen": het verhaal achter de buitenlandse vrachtwagenchauffeurs in België
De socialistische transportvakbond BTB klaagt de uitbuiting van vrachtwagenchauffeurs en de schijnconstructies in de sector aan in een nieuw 'Zwartboek'. VRT Nieuws vertelt het verhaal achter de sociale dumping. Tim Verheyden trok daarvoor naar Slovakije, waar veel Belgische transporteurs dubieuze filialen hebben van waaruit ze Oost-Europese chauffeurs in België laten rijden.
"Het is je reinste slavernij, ik heb er geen andere woorden voor. Ik kan niet meer. Na zes jaar rijden op Belgische wegen en in Frankrijk en Nederland ben ik op. Leeg. Ik verlang naar mijn gezin. Het is gedaan."
Attilah schudt het hoofd. En zwijgt. Hij heeft er net zijn allerlaatste rit opzitten voor een transportbedrijf uit de Brusselse rand, van Parijs naar Brussel. Hij heeft zijn vrachtwagen ingeleverd bij zijn Belgische werkgever en hij hoopt dat hij de man nooit meer hoeft te zien. Attilah kocht een gammele tweedehandsauto om terug naar Roemenië te rijden. "Naar mijn gezin dat ik amper zie", zegt hij nog.
We kennen ze allemaal, de buitenlandse chauffeurs op de snelweg. Of ernaast, overnachtend op een parkeerterrein of de was doen en een potje koken. Op zoek naar geluk en geld om hun familie te onderhouden. Sommigen worden uitgebuit en werken aan lonen en premies die niet conform de Belgische markt zijn. Elk van hen heeft een verhaal.
Zes jaar geleden tekende Attilah bij een Slovaakse dochteraanneming van een Belgische transporteur een Slovaaks contract dat hij niet kon lezen. "Dat was niet slim, maar ik was wanhopig op zoek naar werk. In Roemenië is iedereen werkloos. Rijden voor een transportfirma was een uitweg en een manier om mijn gezin te onderhouden".
Nu stopt Attilah bij het bedrijf, omdat hij naar eigen zeggen werd uitgebuit, maar ook omdat zijn werkgever volgens hem geld achterhield en hij geen pensioenrechten kon opbouwen.
"Attilah is geen alleenstaand geval", vertelt John Reynaert van de socialistische transportvakbond BTB. "Onze wegen worden nog steeds overspoeld met chauffeurs uit Oost-Europa die worden uitgebuit. Al zeker 6.000 banen zijn de laatste jaren verloren gegaan. Het werk is niet verdwenen, maar het gaat niet meer naar Belgische chauffeurs."
"Het is niet dat wij tegen de komst van de buitenlandse chauffeurs zijn, neen. Maar omdat ze met Slovaakse contracten werken, werken ze aan een lager loon en betalen ze in België geen sociale zekerheid. Ze leven in erbarmelijke omstandigheden op en rond onze wegen."
Eén van de plekken is de vrachtwagenparking op Brucargo, aan de luchthaven in Zaventem. Er is één toilet voor honderden chauffeurs, zoals in dit filmpje te zien is.
Het fenomeen van de zogenoemde sociale dumping is niet nieuw. De strijd ertegen is één van de prioriteiten van de federale regering en ook op Europees niveau probeert men alle landen op één lijn te krijgen, maar in de praktijk blijkt dat niet zo eenvoudig.
In Europa is er vrij verkeer van goederen en diensten. Dat wil zeggen dat bedrijven in een andere Europese lidstaat dan waar ze gevestigd zijn hun goederen en diensten mogen aanbieden. Maar de sociale zekerheid wordt wel in het land van oorsprong betaald en daarom is bijvoorbeeld een Slovaakse chauffeur goedkoper dan een Belgische.
In Slovakije zijn tientallen Slovaakse filialen van Belgische transporteurs terug te vinden. Er zijn echte kantoren, maar velen opereren ook in een grijze zone. Voor de wet is een kantoor pas echt operationeel als er ook een essentiële activiteit plaatsvindt; zoals dispatching en het af- en aanrijden van vrachtwagens.
Onderstaand fragment toont dat er in de praktijk met schijnconstructies wordt gewerkt.
De staatskas en dus ook wij allemaal lopen inkomsten mis, vertelt John Reynaert in dit fragment:
De strijd tegen de sociale fraude is voor de inspectiediensten een lange, vermoeiende strijd. Ondanks de Europese eenmaking kunnen ze niet altijd diep spitten in handelsregisters en andere databanken van Oost-Europese landen.
Europees commissaris Marianne Thyssen, bevoegd voor onder meer Werk en Sociale Zaken reist in oktober naar Roemenië om de regering daar onder meer aan te manen om strenger toe te zien op fraude. Thyssen wil ook dat gedetacheerde werknemers hetzelfde loon krijgen als de werknemers van het land waar ze tijdelijk werken. De minimumlonen in Slovakije schommelen rond de 500 euro per maand. Door allerhande premies verdienen de chauffeurs tussen de 1.500 en 2.500 euro per maand.
Attilah, de vrachtwagenchauffeur die naar zijn gezin terugkeert: "Soms verdien ik 2.000 of 2.500 euro per maand. Dat is niet slecht. Maar als ik kijk in welke omstandigheden ik leef en hoeveel uren ik daarvoor moet werken, soms 70 tot 90 uur per week, dan is dat uitbuiting. Slavernij.
Ik durf te spreken in naam van al mijn Oost-Europese collega's die hier rondrijden. Wij betekenen niets voor onze werkgevers. Niets. Ik hoop wel dat ik ooit het teveel aan bedrijfsvoorheffing dat ik betaalde nog terugkrijg van mijn werkgever. Volgens de vakbond heeft hij zo een 3.600 euro achtergehouden waar ik recht op heb".