De grondverzakking vond plaats op de hoek van de Leuvensesteenweg en de Clovislaan in Sint-Joost-ten-Node. Volgens de politiezone Brussel-Noord is het gat 36 vierkante meter groot. Er vielen geen gewonden en de auto’s in de buurt werden verwijderd om ongevallen te vermijden, aldus de politie. Het nood- en evacuatieplan werd er afgekondigd. De stabiliteit van sommige gebouwen is onzeker en bovendien zou er ook risico zijn op gasontploffingen.

“Omwille van de instabiliteit van de bodem als gevolg van de leidingbreuk ter hoogte van nummer 205 van de Leuvensesteenweg heeft Emir Kir, de burgemeester van Sint-Joost-ten-Node, beslist om uit voorzorg het nood- en evacuatieplan te activeren. Een vijftigtal kinderen uit de crèche ‘le P’tit Boule’ op de Leuvensesteenweg werden geëvacueerd en in een andere crèche in de gemeente ondergebracht. Ook werden een twintigtal mensen ondergebracht in een opvangcentrum dat geopend werd in de omnisportzaal Guy Cudell, in de Tweekerkenstraat. Het Rode Kruis en de sociale diensten zijn ter plaatse voor bijstand”, zo stelt de politiezone Brussel-Noord. De burgemeester zelf spreekt van250 geëvacueerden. Hij benadrukt dat dergelijk ernstig incident “nog nooit is gebeurd in zijn gemeente”. Hij informeerde zich ook over wie geen onderdak heeft voor vannacht, en benadrukte dat de gemeente voor die mensen mee naar een oplossing zal zoeken.

Vrijdag om 10 uur heeft Kir opnieuw een vergadering met de politie, brandweer en betrokken diensten over de vooruitgang van de werkzaamheden. De burgemeester zal een advies vragen over de stabiliteit van het wegdek en de gebouwen rond het zinkgat, en zal daarna beslissen of de geëvacueerden weer naar huis kunnen gaan.

(lees verder onder de video)

Spoorweg onder water

De grote leidingbreuk heeft bovendien een deel van spoorlijn tussen Brussel-Noord en Brussel-Schuman onder water gezet. “De spoorinfrastructuur is over een afstand van ongeveer 700 meter aangetast”, aldus Frédéric Petit van Infrabel. Het treinverkeer van spoorlijn 161 tussen de stations Brussel-Noord en Brussel-Schuman is daardoor in beide richtingen onderbroken. De treinen worden omgeleid.

De avondspits op donderdag zal daardoor stevige problemen ondervinden, zo waarschuwt NMBS-woordvoerder Bart Crols. De NMBS leidt de treinen naar Luxemburg en Namen om via Leuven en Ottignies. In Wallonië zijn verscheidene piekuurtreinen richting Brussel afgeschaft, in Vlaanderen is er nagenoeg geen hinder op het spoor. In Vlaanderen is er nagenoeg geen hinder op het spoor. Crols laat voorts weten dat wie met de trein in Brussel strandt maar over een geldig vervoersbewijs beschikt, gebruik kan maken van de MIVB.

Donderdagnamiddag kon Infrabel al een eerste inspectie uitvoeren in de tunnel. “Er is al een deel van het water weggepompt. Vanavond en vannacht starten we met een grote reinigingsactie om de grote blubbermassa te verwijderen. We hopen snel één spoor vrij te krijgen, zodat we een werktrein kunnen inzetten om een deel van de rails en dwarsliggers te vervangen. Die geraakten over een afstand van 300 meter beschadigd. Maar daardoor zal er nog meerdere dagen geen treinverkeer mogelijk zijn tussen Brussel-Noord en Brussel-Schuman”, aldus de woordvoerder van Infrabel.

(lees verder onder de foto)

Omleiding

De technische ploeg van VIVAQUA is ter plaatse en heeft de leiding geïsoleerd. Ze zoekt nu naar de oorsprong van de breuk in de leiding, die een diameter van 30 centimeter heeft. Volgens Vivaqua-woordvoerster Marie-Eve Deltenre heeft het lek geen gevolgen voor de watervoorziening. Wanneer het zinkgat hersteld en gedicht kan worden is nog niet duidelijk .

Langs de Leuvensesteenweg in Sint-Joost-ten-Node, ter hoogte van huisnummer 327, heeft een waterlek een tweede, kleiner zinkgat veroorzaakt. Er is echter geen verband met het 36 m² grote zinkgat iets verderop in de straat.

Ondertussen voorziet Brussel Mobiliteit de nodige omleidingen om de spits zo vlot mogelijk te laten verlopen. Een eerste omleiding vanuit het centrum van de hoofdstad loopt tussen Madou en Meiser. Deze gaat via de Scalquinstraat, het Sint-Joostplein, de Willemsstraat die in beide richtingen voor het verkeer opengesteld wordt, de Eburonenstraat, het Ambiorixplein, de Brabançonnelaan, de Leuvensesteenweg naar het Meiserplein. Richting het centrum van Brussel kan die omleiding in omgekeerde richting genomen worden, maar is er ook een alternatief dat meer aangewezen is, stelt Brussel Mobiliteit. Die omleiding loopt vanaf het Meiserplein via de Eugène Plaskylaan, het de Jamblinne de Meuxplein, de Kortenberglaan, Schuman en dan via de Wetstraat naar het centrum. Toch moet de reiziger ook rekening houden met het feit dat er nog werken zijn aan de brug boven de Maalbeekvallei waardoor er één rijstrook van de Wetstraat deels afgesloten is.

Niet de eerste keer

Vorige week dook in het centrum van Brussel ook al een zinkgat op, aan het Kardinaal Mercierplein. Dat werd veroorzaakt door een lek in een waterafvoerpijp.

Wat verderop bij het Schumanplein zakten begin dit jaar dan weer twee auto’s in de grond, nadat het asfalt onder hun wielen met veel kabaal was opengebarsten tot een kloof van vier meter diep. Ook toen was het een lekkende afvoer die de fundering van de weg erboven had weggespoeld. Een kleine trilling deed de rest.

Geen twijfel

Mogen we in de toekomst vaker zinkgaten verwachten? Daarover lijkt geen twijfel te bestaan. Ons rioleringsnet is oud. De gemeentelijke netwerken dateren voor het grootste deel uit de jaren 40 tot 60 van de vorige eeuw. In de steden zijn ze gemiddeld nog een eeuw ouder. Ze stammen dus uit het midden van de negentiende eeuw, toen België nog maar net onafhankelijk was geworden.

“Vooral daar is de situatie zorgwekkend”, zegt Wendy Francken, directeur bij Vlario, het kenniscentrum en overlegplatform van de Vlaamse afvalwater en -rioleringssector. “De meeste rioleringen in ons land zijn erg gebrekkig aangelegd. Bewoners hadden decennialang zelf de verantwoordelijkheid voor de aansluiting van hun afvoer op het netwerk. Het gevolg is een bedenkelijk kwaliteitsniveau. Vaak zijn huisaansluitingen eenvoudigweg in de bestaande riolering gekapt.”

Van die historische erfenis zijn we nog lang niet verlost en de gevolgen zijn navenant. Rioleringen barsten open, boomwortels dringen er in door, dichtingen laten het afweten. Dat leidt tot zinkgaten, maar heeft ook een nefaste milieu-impact: afvalwater sijpelt in de bodem en veroorzaakt er verontreiniging.

Peperduur

Noodzakelijk onderhoud bleef achterwege. “Veel rioleringen zijn daardoor ondergrondse tijdbommen”, zegt Jean-Claude Van Rooten, directeur bij het Opzoekingscentrum voor de Wegenbouw.

“Rond diezelfde tijd is ook een ministeriële rondzendbrief naar alle beheerders van de rioleringen gestuurd met de oproep om onderhoudsplannen op te stellen”, zegt Francken. “Die komen er nu mondjesmaat, maar de omzetting in de praktijk laat nog vaak te wensen over. De rioleringen in ons land worden nog altijd niet structureel onderhouden.”

Dat kost dan ook ontzettend veel geld. Er ligt 40.000 kilometer riolering in Vlaanderen, becijferde Vlario. De prijs van structureel onderhoud wordt op 500 miljoen euro per jaar geraamd.

Gevaarlijk spel

“Je zal overheidsdiensten niet snel een goede straat zien openbreken om de riolering te vervangen die er onder ligt”, zegt Van Rooten. “De trend is om te wachten tot zowel de straat als de riolering renovatie nodig hebben. Vanuit financieel oogpunt misschien een logische keuze, maar tegelijkertijd wordt zo een wel erg gevaarlijk spel gespeeld. Burgemeesters bouwen nu eenmaal liever een nieuwe sporthal dan te investeren in hun riolen.”

Toch is het op de langere termijn altijd goedkoper om preventief in te grijpen. “Want inhaalmanoeuvres vragen niet alleen de uitgestelde investering, maar ook de herstellingskosten.”