Zijn mensen van vreemde origine in de onderzoekswereld ook al niet meer veilig?
Warda El-Kaddouri is doctoraatsstudente Duitse literatuurwetenschappen bij de vakgroep Letterkunde (UGent).
Ik heb in verschillende interviews weleens de vraag gekregen of ik me ooit benadeeld voelde op basis van mijn etnisch-culturele achtergrond tijdens mijn periode als student of als onderzoeker aan de Universiteit Gent. Het antwoord was altijd nee. Hoewel de academische wereld ook niet vrij is van raciale vooroordelen, is het voor mij tot nu toe een van de weinige plekken – en misschien zelfs de enige – waarin ik voel dat wie ik ben in termen van mijn etniciteit irrelevant is. Wat ik doe, is wat telt.
Gisteren las ik een artikel over een onderzoek aan de Vrije Universiteit Brussel naar racial profiling door winkeliers in Vlaanderen. Als persoon van Marokkaanse origine waren de onderzoeksresultaten voor mij weinig verrassend, eerder een bevestiging van wat ik om mij heen vaak hoor en zie. Ik trok pas echt mijn ogen open toen ik de reactie van de voorzitter van het Neutraal Syndicaat voor Zelfstandigen, Christine Mattheeuws, las.
Als de wetenschappelijke integriteit en de deontologische werkwijze van de sociologe in twijfel wordt getrokken enkel en alleen omdat haar oma en opa in een ander land werden geboren, dan is dat problematisch. Punt
Gekleurd
Ik wil het niet eens hebben over de manier waarop ze discriminatie op basis van etniciteit van de winkeliers op onbeschaamde wijze legitimeert. Ik wil het even hebben over hoe ze de deur opent om de intellectualiteit van etnisch-culturele minderheden in vraag te stellen. Mattheeuws zou het “betreuren” dat de onderzoekster in kwestie “van vreemde origine” is. Het onderzoek zou volgens haar daardoor bij voorbaat “gekleurd” zijn. Het raakte me. Ben ik daar (in de onderzoekswereld) ook al niet meer veilig?
Als de wetenschappelijke integriteit en de deontologische werkwijze van de sociologe in kwestie, Dounia Bourabain, in twijfel wordt getrokken enkel en alleen omdat haar oma en opa in een ander land werden geboren, dan is dat problematisch. Punt. Onderzoek kan en moet altijd in vraag gesteld worden. Een kritische geest is eigen aan wetenschappen. Maar in hemelsnaam, stel het onderzoek op basis van methodologie in vraag en hou de etniciteit van de onderzoeker erbuiten. Waarom de winkeliers in kwestie zelf niet ondervraagd werden, bijvoorbeeld, is een legitieme kritiek.
In hemelsnaam, stel het onderzoek op basis van methodologie in vraag en hou de etniciteit van de onderzoeker erbuiten
Oncomfortabele waarheden
Zou het onderzoek trouwens ook als "gekleurd" beschouwd worden als het door een autochtone persoon was uitgevoerd? De promotor van de masterproef, dr. Pieter-Paul Verhaeghe, heeft een jarenlange expertise op het gebied van praktijktesten opgebouwd. Hij geeft echter zelf aan dat zijn onderzoek nooit op basis van zijn huidskleur in vraag werd gesteld. Kun je in de ogen van Christine Mattheeuws dan als vrouw ook geen onderzoek doen naar genderkwesties? Kun je als katholieke persoon geen proefschrift schrijven in de katholieke theologie? Kun je als patiënt van een bepaalde ziekte geen wetenschappelijke bijdrage leveren over die ziekte? Kun je als lid van een lhbtqi-gemeenschap publiceren over het onderwerp?
Oncomfortabele waarheden gaan we graag uit de weg opdat we onze comfortabele positie kunnen behouden. Mattheeuws zocht naar een manier om de onderzoeksresultaten te delegitimeren. Hoe kun je dat vandaag de dag beter doen dan te wijzen op de onkunde en de voorbedachten rade waarmee mensen van “vreemde origine” te werk gaan? Bij die verdachtmakingen wordt het gigantisch verlies in sociaal en economisch kapitaal vaak over het hoofd gezien. Een lose-losesituatie, als je het mij vraagt.