Orkaan Irma: waarom categorie 4 niet "zwakker" is dan 5

De kracht van tropische stormen, cyclonen en orkanen wordt bepaald volgens de zogenoemde schaal van Saffir-Simspon.  Opgesteld in 1969 door Herbert Saffir, een ingenieur die zich gespecialiseerd had in stormschade aan gebouwen, en Bob Simpson, de toenmalige directeur van het National Hurricane Center in de Verenigde Staten.

Weerkundigen en wetenschappers wereldwijd gebruiken de schaal om bij een tropische storm in te schatten hoe groot de mogelijke schade is als hij aan land komt. Een hulpmiddel voor zowel de bevolking als de autoriteiten om te weten of en welke maatregelen genomen moeten worden.

Er zijn vijf categorieën, hoe hoger de categorie, hoe groter de schade. Elke categorie wordt ook beschreven aan de hand van de schade die de storm kan aanrichten. De indeling gebeurt op basis van drie factoren: windsnelheid, luchtdruk en storm surge, (stormvloed, de mate waarin zeewater opgestuwd wordt door de wind, nvr).

Categorie 1

• Windsnelheden van 119 tot 153 kilometer per uur en een verwachte stormvloed van 1,2 tot 1,5 meter
• "Enige schade": loszittende dakpannen en waaien weg, regenpijpen wiegen  heen en weer, rolluiken slaan open en dicht, takken van bomen waaien af...  

Categorie 2

• Windsnelheden van 154 tot 177 kilometer per uur en een verwachte stormvloed van 1,8 tot 2,4 meter
• "Omvangrijke schade" aan daken en gevels, ramen kunnen stukslaan door rondvliegend materiaal, bomen buigen met de wind en proberen stand te houden, soms tevergeefs,.... Ook elektriciteits- en andere nutsleidingen kunnen knappen, caravans en mobilhomes worden weggeblazen

Categorie 3

• Windsnelheden van 178 tot 209 kilometer per uur en een verwachte stormvloed van 2,7 tot 3,7 meter
• "Verwoestende schade": voordeuren worden uit hun hengsels gerukt, daken beginnen te kraken en te bewegen, meer en meer bomen bezwijken onder de wind... Wat geen fundering heeft, wordt gaat de lucht. Niet alleen de wind, maar ook het rondvliegende puin is een grote bron van vernieling
• Deze stormen kunnen ook gepaard gaan met overstromingen in kustgebieden
• Vanaf deze categorie worden tropische stormen een orkaan genoemd, ze krijgen ook een naam als ze boven de Atlantische of Grote Oceaan ontstaan

Categorie 4

• Windsnelheden van 210 tot 249 kilometer per uur en een verwachte stormvloed van 4 tot 5,5 meter
• "Catastrofale schade": zowat alle daken, deuren, ramen worden verwoest, de meeste bomen gaan er nu aan, net als overhangende constructies (denk aan bijvoorbeeld, bruggen, overkappingen aan benzinestations...).
• Veel gebieden raken afgesloten van de buitenwereld door geblokkeerde wegen, de zone waar een categorie 4 over raast, zal weken of maanden onbewoonbaar zijn
  

Categorie 5

• Windsnelheden van meer dan 250 kilometer per uur en een stormvloed van meer dan 5,5 meter
• "Catastrofale schade": zowat alle huizen en gebouwen worden verwoest, van daken blijft niets meer over, muren storten in, geen enkele boom blijft staan. Constructies zijn in staat om hier ietwat het hoofd aan te bieden als ze kilometers ver het binnenland in staan.
• Landinwaarts kunnen kilometers ver kunnen hoge vloedgolven ontstaan

Blijft dit allemaal toch wat abstract? In onderstaande video maakt Mark Elliot, weerman bij The Weather Channel, duidelijk welke schade je kan verwachten aan je huis in elke categorie, alsof hij midden in de orkaan staat. Ook HowStuffWorks, dat wetenschap op een bevattelijke manier toegankelijk maakt voor het grote publiek, geeft een beeld van wat je kan verwachten.

Belangrijk om te weten is dat niet alleen de windsnelheid bepaalt hoe omvangrijk de schade is die een tropische storm of orkaan kan aanrichten, maar bijvoorbeeld ook het seizoen, de grootte van de storm, de snelheid waarmee hij beweegt, de hoeveelheid regen, de staat van gebouwen en infrastructuur...

Irma tast het grensgebied tussen een orkaan van categorie 4 en categorie 5 af. Als je ergens hoort of leest dat een orkaan van categorie 5 wordt "afgezwakt" naar een orkaan van categorie 4, is het woord "afzwakken" relatief...