In het donker na Irma: stroompannes in VS door storm en slechte infrastructuur
Orkaan Irma is afgezwakt tot tropische storm, maar laat een spoor van dood en vernieling achter in de Caraïben en Florida. In die Amerikaanse staat zitten 6 miljoen gebouwen ondertussen zonder stroom, en dat zou nog weken zo kunnen blijven.
Om half negen zondagavond was het zover, in de school waar evacués werden opgevangen: er flikkerde iets en de noodverlichting nam het over. Buiten stopten veel stoplichten ermee, en in de omringende huizen van St. Petersburg waren alleen nog de zwiepende bundels van zaklantaarns te zien. Eigenlijk keek niemand ervan op: stroom en storm gaan niet samen in Amerika.
In totaal zaten maandag ruim 6,2 miljoen huizen en bedrijven zonder elektriciteit, zei de rampendienst van Florida rond het middaguur. Dat was 62 procent van alle afnemers. Florida Power and Light, de grootste stroomleverancier, zette een geruststellend bedoelde mededeling op zijn website: "We ervaren wijdverbreide storingen. Het is niet nodig die te rapporteren. Geen zorgen, we doen ons best de stroom zo snel mogelijk te herstellen."
Maar dat kan in sommige gebieden weken gaan duren, zei een woordvoerder van het bedrijf dit weekend tegen ABC. Zelfs het commandocentrum had last van storingen, zei hij.
Wie na een orkaan door de straten rijdt, ziet het overal: omgevallen bomen die in de stroomdraden hangen, als boksers in de touwen. Soms knappen de lijnen, soms vallen de palen helemaal om, en op verschillende plekken moet je van de politie omrijden omdat de stroomdraden nog onder spanning op het wegdek liggen.
Te duur
Het komt door een typisch verschijnsel van (in infrastructureel opzicht) onderontwikkelde landen: het elektriciteitsnetwerk ligt grotendeels bovengronds. In België zie je alleen masten voor hoogspanningskabels, die stroom van de centrale naar de stad vervoeren, maar liggen de midden- en laagspanningslijnen, verantwoordelijk voor de verdere distributie, voor 99 procent ondergronds. In Amerika is nog geen 20 procent van dat fijnmazige netwerk weggestopt, blijkt uit cijfers van het Edison Electric Institute.
Dat geeft het soms fotogenieke Amerikaanse beeld van straten met palen en hangende draden erlangs; in de oudere wijken zoals bijvoorbeeld Brooklyn lopen die lijnen door de achtertuinen, vaak in kluwen verknoopt.
20 procent van de midden- en laagspanningslijnen in de VS loopt ondergronds. Bij ons is dat 99 procent
Maar die lijnen zijn dus kwetsbaar (en zeker ook door de majestueuze bomen die langs de wegen staan). In de Verenigde Staten zit een gemiddeld huishouden ruim drie uur per jaar zonder stroom. Dus is de vraag, na elke grote stroomstoring in Amerika, of er niet meer stroomdraden ondergronds kunnen.
Het simpele antwoord is: nee, dat vinden veel Amerikanen te duur. Volgens de studie van het Edison Electric Institute, opgesteld in 2009, kost een kilometer ondergronds stroomtransport vijf tot tien keer zoveel als bovengronds. Er moet worden gegraven, de kabels moeten worden geïsoleerd en gekoeld, en bij storingen is ook het zoeken naar en oplossen van het probleem veel lastiger. Als het grondwater hoog staat, zoals in Florida, wordt het nog iets duurder.
En dat leidt tot hogere stroomrekeningen. De staat North Carolina heeft uitgerekend dat het maandelijkse tarief van de 2 miljoen klanten moet worden verdubbeld om de investering van 41 miljard dollar op te hoesten.
Zoveel willen de meeste consumenten niet betalen. Volgens het EEI wil drie vijfde van de stroomklanten wel 10 procent meer betalen voor minder storingen, maar slechts één op de tien wil meer dan 20 procent extra neertellen.
De berekening van North Carolina is wel erg stevig. De tariefstijging kan worden beperkt door de investeringen uit te smeren over langere tijd. Het Californische Anaheim doet sinds de jaren negentig 4 procent op de stroomrekening om de underground conversion te betalen. In een halve eeuw moeten alle bovengrondse draden weggestopt zijn. Het doel is overigens esthetisch; zo vaak stormt het niet, in Californië.
Ook zonder extreme weersomstandigheden is de Amerikaanse stroomvoorziening een stuk onbetrouwbaarder dan die bij ons
Roestende metro
Florida is ook bezig met een gedeeltelijke conversie. In de staat ligt inmiddels 37 procent van de leidingen ondergronds, twee keer zoveel als in de rest van Amerika. Dat heeft ook te maken met de vele nieuwbouw in Florida; bij nieuwe wijken wordt er vaak wel voor gekozen de draden in de grond te stoppen. Dat kost dan minder, omdat de graafmachines er toch al staan.
De veelvuldige stroomstoringen zijn overigens lang niet alleen aan incidenten te wijten. Ook zonder stormen en andere extreme weersomstandigheden is de Amerikaanse stroomvoorziening een stuk onbetrouwbaarder dan die bij ons, blijkt uit cijfers van de Energy Information Administration (EIA): bijna twee uur storing per jaar.
Dat heeft deels te maken met de uitgestrektheid van Amerika, en de moeite die het kan kosten om op de juiste plek te komen.
Maar het heeft ook te maken met de sjofele 'infra-filosofie' van Amerika: als het werkt dan werkt het, pas als het niet werkt, lappen we het op. Aan structureel (preventief) onderhoud wordt weinig aandacht besteed, en er wordt weinig geld voor uitgetrokken. Dat zie je aan de lappendeken van wegdekreparaties, aan de roestende metro, en dus ook aan de stroomvoorziening.
Als het over infrastructuur gaat, geldt in de VS: 'Als het werkt dan werkt het. Pas als het niet werkt, lappen we het op'
Interessant is daarbij te zien dat gemeentelijke nutsbedrijven minder last hebben van storingen dan private stroomleveranciers. Gemeenten hebben een iets meer vooruitziende onderhoudsblik dan marktpartijen.
Maar goed: oplappen kunnen ze. Toen Irma nog moest komen, was al een karavaan 'emmerwagens' (vrachtwagens met een dubbelgevouwen arm met een mandje daaraan) van het bedrijf Townsend uit Indiana op weg naar Florida. De stoet was zo'n beetje het enige verkeer op de snelweg uit Atlanta. In totaal staan tienduizenden tree trimmers en linesmen klaar om takken weg te zagen en stroomdraden te repareren. Sommigen komen net uit Texas, waar ze met de gevolgen van Harvey in de weer zijn geweest. Herstelwerkzaamheden vormen in Amerika een continubedrijf.