“Al bijna vijftig jaar levert onze bakkersfamilie de broden en op zondag ook de gebakjes aan het rusthuis vlak tegenover onze deur, hier in Nukerke”, zegt bakkerin Katia Deriemaeker. “Mijn grootvader is er destijds mee begonnen. Mijn vader nam het daarna over. Wij doen het al sinds 1994. Zij faxten wat ze wilden, wij bakten en leverden aan de deur.”

Sinds kort moet bakkerij Deriemaeker niet meer leveren aan rusthuis De Samaritaan. De groep waar het rusthuis deel van uitmaakt, is overgeschakeld naar het systeem van groepsaankopen: bij één leverancier alles kopen voor alle leden van de groep. Die unieke leverancier is gevonden na een openbare aanbesteding.

“Sinds kort moeten alle Europese instellingen die met overheidssubsidies werken, voor hun aankopen een aanbesteding uitschrijven. Ook wanneer het gaat om groepsaankopen”, zegt Filip Horemans van Unizo.

Bakkerin Katia Deriemaeker kent die maatregel maar al te goed. Ze mag als kleine zelfstandige zelfs meedoen aan die openbare aanbestedingen. “Het probleem is niet zozeer dat wij qua prijs niet competitief zouden zijn tegenover die grootproducenten. Het probleem zijn de grote volumes. Wij kunnen wel bakken voor drie rusthuizen. Maar als we door de praktijk van groepsaankopen plots moeten beginnen bakken voor een groep waar niet alleen rusthuizen maar ook ziekenhuizen in zitten, dan kunnen we niet volgen. Dan kunnen wij de grote vraag niet volgen.”

Bij de aanbesteding vertelden ze Katia Deriemaeker wel dat ze desnoods met een groepje zelfstandige bakkers kon intekenen. “Maar dat gaat eigenlijk niet. Want wie van de groep neemt de verantwoordelijkheid; wie coördineert alles?”

Personeel ontslagen

Katia Deriemaekers bakkerij is op een jaar tijd drie klanten verloren, door de praktijk van groepsaankopen. Daardoor hebben ze een jonge medewerker moeten ontslaan; er was geen genoeg werk meer voor hem. “Het is jammer. Alle kleine zelfstandigen moeten eraan geloven. In Nukerke zijn wij en de apotheker de enige overlevenden.”

Filip Horemans van Unizo zegt dat de openbare aanbestedingen voor groepsaankopen niet per se slecht moeten zijn voor de kleine zelfstandigen. “De opdrachtgever zou bijvoorbeeld voorwaarden kunnen stellen die in de kaart van de kleine zelfstandige spelen. Bijvoorbeeld vragen dat er gepersonaliseerde verjaardagstaarten worden gemaakt. Een kleine bakker kan daaraan makkelijker beantwoorden dan een industriële.”

“Overheid moet goed nadenken”

Karel Van Eetveld van Unizo zegt dat zijn organisatie niet gelukkig is met de manier waar steeds vaker lokale ondernemers uit de boot vallen wanneer het om overheidsaanbestedingen gaat. “Niet alleen bakkers zijn de dupe. Ook apothekers en mensen die bureaumaterialen leveren.”

“Overheden die via groepsaankopen hopen te besparen, zouden beter tweemaal nadenken. Want wanneer door die groepsaankopen de kleine zelfstandigen in hun gemeenten minder inkomsten hebben en minder personeel kunnen tewerkstellen, verliezen de gemeentes daar belastinginkomsten.”

Gemeentes moeten ook beseffen dat wanneer ze niet meer bestellen bij hun eigen ondernemers, ze ook schade toebrengen aan het sociale weefsel. Want lokale ondernemers sponsoren vaak de lokale sportclub. Wanneer de ondernemer minder inkomsten heeft, zal die sponsoring ook teruglopen of zelfs stilvallen.