Ben Frost en Pantha du Prince in Bozar: de eeuwige strijd tussen Mens en Machine

Paniek in de duikboot! Dat gevoel kreeg je toen Ben Frost (★★★☆☆) vrijdagavond aan zijn set begon in het Brusselse kunstencentrum Bozar. De statige Henry Le Boeufzaal leek zich wel twintigduizend mijlen onder zee te bevinden: een mistgordijn, pompende en zuigende geluiden, oceaanblauw licht en een regelmatige, lichtjes gesmoorde terugkerende piep, een signaal dat tegelijk geruststellend en onheilspellend klonk.

Frost was de man die je terug naar het wateroppervlak moest helpen, maar dat ging niet vanzelf: je zag de naar IJsland uitgeweken Australiër worstelen met zijn knoppen, schermen en schuivers. Af en toe joeg hij wat feedback en noise door zijn soundscapes met een gitaar die hij vasthield alsof hij niet goed wist hoe je daar klank uit krijgt. Zo kreeg je voortdurend de indruk dat hij zelf ei zo na kopje-onder ging in de geluidsgolven die hij creëerde.

Creator versus creatie

De verhouding tussen mens en machine, de vraag wie overheerst – de muzikant of de muziek? – houdt Frost dan ook al een tijdje bezig. Op zijn pas verschenen album The Centre Cannot Hold, dat hij in Brussel kwam voorstellen, is dat niet anders: “Het is muziek die niet volledig onder controle is en die op een angstvallige, zelfs gewelddadige manier de strijd aanbindt met haar maker”, zegt hij erover.

Hoe die confrontatie tussen creator en creatie klonk in Bozar? Als een voortdurende botsing van stijlen en sferen. Droge stompen en dreunende bassen deden de stoeltjes in de zaal én je neusvleugels trillen. Voorzichtig triomfantelijke soundtrackblazers lieten je even opveren tot treurige strijkers je weer in het pluche drukten. Een fraai riedeltje hintte even naar euforie, wat later boorde een melodie als gebroken glas zich door je hoofd. Allesbehalve voer voor de dansvloer dus, en toch hield het twee enthousiastelingen niet tegen helemaal vooraan te bewegen alsof ze in een technoclub stonden – een van hen ging Frost zelfs even omhelzen.

Dubsferen, verknipt neoklassiek, brute noise die langs de plinten omhoog kroop: Frost bleek geïnspireerd door de instrumentale drones van Swans (de zingende boventonen) en Godspeed You! Black Emperor (de Slavische melancholie), maar leunde ook aan bij de recente elektronicaplaten van maatje Tim Hecker (de verstoorde grandeur), Forest Swords (de industriële dub) of Arca (de fragmentatie).

Als een van zijn favoriete filmpjes koos Frost ooit een YouTube-clip van een zichzelf kapot zwierende wasmachine. En eerlijk, zo klonk zijn set in Bozar soms ook: dwars en destructief. Gelukkig ving je af en toe een glimp schoonheid op – alsof Frost zijn duikboot even uit de diepzee omhoog hees en iemand ineens het licht aanknipte.

Prinsheerlijke mix

Pantha du Prince (★★★☆☆) hield zijn knoppen beter onder de knoet, en zijn licht experimentele variant van minimal techno bleek in Bozar dan ook veel doorzichtiger dan het troebele klankenbad waarin Frost je had ondergedompeld. Hier kwamen mensen om te feesten en Hendrik Weber – de Duitser achter het prinselijke alias – frustreerde hun dansdrang niet. Een uur lang beroesde hij de Henry Le Boeufzaal met een prinsheerlijke mix van ijle zang, stevige beats en melodieuze belletjes.

Weber, die gemaskerd aan zijn set begon, had zich omringd met een drummer en een zanger-knoppendraaier – dat is The Triad waarnaar hij ook zijn jongste plaat heeft vernoemd. En ook al was hun inbreng niet altijd even goed te onderscheiden, ze zorgden wél voor de extra schwung en punch die je ook hoort in de liveshows van Caribou en Trentemøller en die bij laptopsets te vaak ontbreken.

Tracks als ‘You what? Euphoria!’ en ‘Dream Yourself Awake’ maakten hun trippy namen waar, maar toch miste je iets. Wat dat was, bleek duidelijk toen Weber zelf de microfoon ter hand nam, zoals tijdens ‘In an Open Space’: zijn zang was gewoon een extra laag die hij over de muziek drapeerde, terwijl iemand als Nicolas Jaar live al zingend in de kieren en gaten van zijn songs kruipt en zo voor diepgang en dreiging zorgt.

Frisse details

Nu ja, echt avontuurlijk was Pantha du Prince dan misschien niet, hij bleef toch boeiend omdat hij voldoende goochelde met complexe ritmes, schurende geluiden en micromelodieën die hij in zijn geluid had verstopt als waren het easter eggs in een softwareprogramma. Zelfs toen hij aan het eind Teutoons rechtdoor ging en met steeds grovere streken zijn klankbeeld bijeen borstelde, bleef hij tegelijk met frisse details pointilleren.

Waar Ben Frost het onderspit dreigde te delven tegen zijn eigen muziek, verloor Pantha du Prince nooit de menselijke maat uit het oog. Hij bleef meester over zijn materiaal en voegde er met al die kraakheldere belletjes zelfs een extra emotionele laag aan toe. En zo eindigde de strijd tussen Mens en Machine ook nu weer op een gelijkspel.

Bozar Electronic Arts Festival eindigt op zaterdag 30/9 met o.a. William Basinski en Jóhann Jóhannson. www.bozar.be