Tropische wouden stoten nu veel meer CO2 uit dan ze opnemen
Tropische wouden zijn wereldwijd zo erg beschadigd dat ze meer van het broeikasgas CO2 in de atmosfeer uitstoten dan ze er uit opnemen. Uit het meest gedetailleerde onderzoek van de wouden tot nu toe, blijkt dat ze meer CO2 uitstoten dan alle auto's en vrachtwagens in de VS samen. Een lichtpunt is wel dat de beschadigde bossen door beschermingsmaatregelen en beter management opnieuw een "opslagvat" voor CO2 kunnen worden.
Historisch gezien hebben onderzoekers de uitstoot van wouden onderschat, omdat ze zich concentreerden op kaalkappen, grote bosbranden en andere duidelijke vormen van ontbossing, zo zei Wayne Walker, een van de auteurs van de studie, en een geleerde bij het Woods Hole Research Center, een denktank over de klimaatverandering.
Maar die analyses hebben de degradatie van veel wouden door mensen gemist, door onder meer selectieve houtkap - waarbij de meest waardevolle en vaak ook de grootste bomen gekapt worden -, kleinschalige landbouw en het zoeken naar brandhout en hout voor houtskool. "Hoewel het verlies daardoor klein kan zijn op een bepaalde plaats, wordt het wel substantieel als je al de verliezen van individuele bomen optelt over een gebied zo groot als de hele pan-tropische gordel", zo zei Walker aan Scientific American.
De koolstofdioxide-zuurstof-cyclus bij planten is een complexe zaak. Beschadigde bossen stoten meer CO2 uit doordat er bijvoorbeeld meer bladeren en takjes op de grond liggen die vergaan, maar ook doordat de grond meer zonlicht krijgt. In bossen zit het grootste deel tot zowat de helft van de CO2 in de bovenste grondlagen, en als die meer direct zonlicht krijgen, doordat bijvoorbeeld een grote waardevolle boom gekapt is en het bladerdek dus niet meer dicht is, stimuleert dat bacteriën in de grond die CO2 vrijgeven. Voorts is het ook zo dat wouden waar bomen uitgehaald zijn, minder koolstof bevatten en dus ook minder CO2 "bewaren".
Op het Indonesische eiland Sumatra liggen gekapte aangeplante accaciabomen klaar om naar een papierfabriek vervoerd te worden, rechts is er nog oorspronkelijk woud.
12 jaar satellietbeelden
Walker en andere onderzoekers van Woods Hole en de Boston University gebruikten 12 jaar aan satellietbeelden van de Modis-satelliet, "laser remote sensing" die door het bladerendak kan dringen, en metingen op het veld om wat zij de meest accurate gegevens ooit noemen, over het verlies en de winst aan begroeiing te verzamelen.
Hun bevindingen, die gepubliceerd zijn in het wetenschappelijk tijdschrift "Science", tonen aan dat de tropische wouden op elk continent waar ze voorkomen, meer CO2 uitstoten dan ze opnemen: ze geven ongeveer 862 miljoen ton vrij en nemen zo'n 437 miljoen ton CO2 op.
Van de 425 miljoen ton netto uitstoot, meer dan de totale uitstoot van alle auto's en vrachtwagens in de VS, is zowat 60 procent afkomstig uit de Zuid-Amerikaanse wouden, 24 procent uit Afrika en zo'n 16 procent uit Azië.
Vee graast in het noorden van Brazilië op een plek waar het woud is gekapt en afgebrand.
Herstelling is nog mogelijk
Ook al is de degradatie van de wouden meer wijdverspreid dan tot nu gedacht werd, volgens de onderzoekers zijn de ecosystemen nog redelijk intact en kunnen ze zich herstellen, als de regeringen betere beschermingsmaattregelen invoeren en afdwingen.
En als ze zich herstellen, zijn ze een goedkope manier om de CO2-concentratie in de atmosfeer te verminderen.
"Als tropische wouden een opslagvat zouden zijn, dan zouden ze geen grote rol kunnen spelen in het verminderen van de CO2-concentraties", zei Walker aan Scientific American. "Maar ze zijn een bron van CO2 - dat is een feit, gebaseerd op onze studie - en als dusdanig zijn ze wel een werktuig in de gereedschapskist. En wat werktuigen en technologieën betreft, is het herstellen van bossen nog steeds een van de gemakkelijkste en goedkoopste manieren om vooruitgang te boeken."
Ook zijn collega aan Woods Hole en medeauteur Alessandro Baccini denkt er zo over. "Deze resultaten moeten een alarmsignaal voor de wereld zijn", zei hij aan het persbureau IPS. "We moeten onze uitstoot drastisch verminderen en tegelijk de capaciteit van de wouden om CO2 op te nemen sterk doen toenemen."
Baccini noemde de wouden de beste "technologie" die de mens heeft om CO2 uit de atmosfeer te halen. "Wouden zijn de enige veilige, bewezen, goedkope en onmiddellijk beschikbare ‘technologie’ die we daarvoor hebben", zei hij. "Bovendien bieden ze nog een heel scala aan andere diensten, zoals het regelen van neerslagpatronen en het bieden van levensonderhoud voor lokale gemeenschappen."