Van "Spaanse schande" tot "laffe stilzwijgen van Europa"

"Door de moedwillig brutale en redelijk massale ontplooiing van de politie tegen ongewapende burgers heeft de Spaanse regering de uitslag van het betwiste referendum over de Catalaanse onafhankelijkheid overbodig gemaakt. Hoeveel Catalanen de 'ja' al dan niet ondersteunen, doet er niet meer toe. Elke matrakslag van de politie heeft de kloof wat meer onoverbrugbaar gemaakt", stelt Bart Eeckhout, opiniërend hoofdredacteur van De Morgen.

"Als Rajoy zijn land bij elkaar had willen houden, had hij het niet dommer kunnen aanpakken (...) Wie robocops bejaarden tot bloedens toe in elkaar laat slaan, verliest elk debat." Eeckhout wijst daarnaast op de "totale passiviteit" van de Europese Unie, die nu moet "bidden dat erger vermeden wordt".

Ook De Standaard is niet mals voor Rajoy. "De Spaanse premier heeft de afgelopen dagen getoond waartoe hij in staat is wanneer hij geen gelijk krijgt. Deze rechtse conservatief heeft tussen zijn democratische Europese collega's niets meer te zoeken, al moeten de Spanjaarden hem zelf afserveren", schrijft Bart Brinckman, die ook stelt dat Carles Puigdemont "zijn hand overspeelde".

"De Catalaanse premier misbruikte een eenzijdig referendum als politiek ­actiemiddel." Volgens Brinckman zouden de taferelen van zondag echter ook een kantelpunt kunnen betekenen. "Misschien was dit alles nodig om iedereen weer bij zijn zinnen te krijgen. De Spaanse overheid moet begrip hebben voor het Catalaanse streven naar meer autonomie of zelfs onafhankelijkheid. De Catalanen moeten beseffen dat separatisme niet op bestelling wordt afgeroepen."

Hoewel beide partijen schuldig zijn aan provocatie en escalatie, was het de Spaanse regering die zondag "zwaar uit de bocht ging", schrijft Peter Mijlemans in Het Nieuwsblad. Met "het blinde geweld" heeft de regering in Madrid "zichzelf in de voet geschoten". "Alle twijfelaars hebben na de repressie in de Catalaanse straten nu ook een bloedhekel aan het centrale bestuur. Een legitiem referendum - wat dat van gisteren ook door de omstandigheden niet was - zal nu voor Madrid fout aflopen", luidt het. "Europa moet nu onmiddellijk beginnen te bemiddelen én de Spaanse regering onder curatele nemen."

In Het Belang van Limburg wijst Luc Standaert erop dat Catalonië een "grote en wellicht onomkeerbare stap" heeft gezet. "Niet door het referendum zelf, maar door het vanuit Madrid gedicteerde nodeloos gewelddadige optreden van de Spaanse politie", zegt hij.

"Dat de Spaanse vicepremier Soraya Saenz de Santamaria in Madrid verklaarde dat de regering op die manier de democratie in bescherming nam, was van een surrealisme de Catalaanse schilder Salvador Dalí waardig. (...) De kloof tussen Catalonië en de rest van Spanje is onpeilbaar diep geworden, en de reputatie van Spanje - en vooral die van Mariano Rajoy - ligt aan diggelen."

Ook volgens hoofdredactrice van Gazet van Antwerpen, Kris Vanmarsenille, kan niets het geweld van de Spaanse ordediensten verantwoorden. "Wie de beelden van gisteren ziet, waant zich in een Zuid-Amerikaanse dictatuur in de jaren zeventig. Maar het was wel degelijk Spanje in 2017", zegt ze. "Nu heeft Rajoy de Catalaanse separatisten alleen maar sterker gemaakt. Hij heeft (...) de vijandigheid tussen Spanjaarden en Catalanen verder op de spits gedreven. Het gevolg is chaos, want wat kun je bewijzen met de uitslag van een referendum dat in deze wanorde is verlopen? "

Vanmarsenille veroordeelt daarnaast "het laffe stilzwijgen dat de Europese leiders nu aan de dag leggen". "Dit geweld veroordelen is geen inmenging in de binnenlandse politiek van een land, het is de verdediging van de democratie en van het recht op autonomie binnen een rechtsstaat."

"Wie had durven denken dat ooit in het moderne West-Europa oproerpolitie zou worden afgestuurd op vreedzame mensen, die niets anders deden dan het uitoefenen van hun stemrecht, met vele honderden gewonden tot gevolg in een golf van hysterische agressie zoals die in een modern Europees land sinds de laatste oorlog niet meer is vertoond? ", vraagt Luc Van der Kelen zich af in Het Laatste Nieuws.

"En waar bleef Europa al die tijd? Oorverdovend was de stilte waarin Juncker, Tusk en andere Europese leiders zich hulden, terwijl in Barcelona hun kernwaarden zonder pardon werden neergeslagen. Alleen Charles Michel gaf gehoor aan het geweten van Europa. Het siert hem."

Ook van De Tijd krijgt onze premier een "pluim". "Hij was de eerste Europese regeringsleider die hardop en publiek het geweld van de Spaanse oproerpolitie veroordeelde. In Europese kringen bleef het daarentegen muisstil. Waar zat kanselier Angela Merkel, toch de hoedster van de westerse democratie genoemd? Ze zou met Rajoy gebeld hebben. Maar waarom kon er geen publieke afkeuring vanaf? En waar zat de voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker? ", zegt Jean Vanempten in een commentaar op de website van de krant.

Voorts luidt het onder meer dat het optreden van de ordediensten "alleen maar de Catalaanse eensgezindheid zal bevorderen en de afkeer tegen Madrid zal doen toenemen". "Het zou best wel eens kunnen dat de Catalaanse crisis als een boemerang terugkomt naar Madrid. En dat Spanje in een diepe politieke crisis verzeilt."