Videospeler inladen...

Onderzoek naar "de biologische klok" van het menselijk lichaam wint Nobelprijs Geneeskunde

De Nobelprijs voor Geneeskunde gaat dit jaar naar een trio Amerikaanse wetenschappers, Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash en Michael W. Young. Hun onderzoek leidde tot de ontdekking van de moleculaire mechanismen achter het zogenoemde "circadiaanse ritme" in menselijke cellen. Anders gezegd: de werking van onze biologische klok.  

De drie Amerikaanse wetenschappers hebben enkele genen ontdekt die onze biologische klok regelen. Dat zo'n interne klok bestaat bij zowat alle levende organismen, was al langer bekend. Maar over de exacte werking was nog maar weinig geweten. 

Onze biologische klok zorgt ervoor dat we leven op het ritme van de dag.  Ze regelt de aanmaak van stoffen en hormonen die onder meer ons slaapritme en metabolisme regelen. Zo worden we 's ochtends wakker en hebben we honger, 's avonds worden we slaperig. Hoe onze biologische klok afgesteld staat, wordt genetisch bepaald. Dat verklaart waarom niet iedereen hetzelfde ritme heeft en dat er wel degelijk ochtend- en avondmensen bestaan. En dat is erfelijk.

Jeffrey C. Hall, Michael Roshbash en Michael W. Young deden onderzoek met fruitvliegjes en vonden drie genen die verantwoordelijk zijn voor de aanmaak van een eiwit dat 's nachts in de cellen toeneemt en overdag weer verlaagt. Het eerste gen werd al in 1984 ontdekt, het tweede en derde in 1994. 

Biologische klok al ontdekt in 18e eeuw

Al in de 18e eeuw was ontdekt dat levende organismen zich aanpassen aan het ritme van de dag. De Franse astronoom Jean-Jacques Dortous de Mairan deed een experimenten met planten. Hij vroeg zich af hoe het kon dat planten tijdens de nacht hun bladeren sloten en bij zonsopgang weer openden.  Hij dacht aanvankelijk dat de planten reageerden op zonlicht. Maar toen hij een mimosa opsloot in een donkere ruimte, deed die toch 's ochtends haar blaadjes open. De mimosa moest dus ergens een innerlijke klok hebben. 

Een verstoorde biologische klok, zoals bij een jet lag, kan leiden tot allerlei stoornissen. Er zijn indicaties dat een biologische klok die chronisch verstoord is, een invloed heeft op het immuniteitssysteem en zelfs kan leiden tot ziektes.

De drie wetenschappers krijgen samen 9 miljoen kronen (zo'n 944.000 euro) om verder onderzoek te verrichten. 

Meest gelezen