Catalonië toont hoe wanhopig en achterhaald het nationalisme is 

De agressieve houding van de Spaanse regering-Rajoy tijdens het verloop van het referendum in Catalonië -  ongeveer een duizendtal gewonden -  was onaanvaardbaar en bovendien bijzonder onpsychologisch. Want het heeft veel Catalaanse kiezers ertoe gebracht hun stem uit te brengen tegen de regering in Madrid, veeleer dan voor de onafhankelijkheid van de Catalaanse provincie.

Rajoy heeft deze stugge houding aangenomen omdat hij hoopt hierdoor in de rest van Spanje succes te oogsten en bij de volgende verkiezingen een resultaat te behalen dat hem toelaat zijn huidige minderheidsregering om te zetten in een meerderheidskabinet. Komt daarbij dat louter juridisch bekeken het Catalaanse referendum inderdaad in strijd is met de Spaanse grondwet. 

De uitgebrachte stemming doet heel wat vragen rijzen. Slechts 42% van de kiezers hebben hun stem uitgebracht. Heel wat onregelmatigheden zijn gesignaleerd.

Van deze 42% heeft 90% voor onafhankelijkheid gekozen. De onafhankelijkheid van Catalonië is dus goedgekeurd door 37,8% van de stemgerechtigde kiezers. Het gaat derhalve om een minderheidsstemming, die veel herrie sticht.

Zoals trouwens het brexitreferendum in Groot-Brittannië, waarbij net de helft van 70% van de stemgerechtigde Britten of dus 36% voor het verlaten van de Europese Unie heeft geopteerd.

En in de Verenigde Staten werd president Trump net verkozen met slechts iets meer dan de helft van 52% van de stemgerechtigde Amerikanen of nauwelijks 26% op het totaal.

Deze resultaten bewijzen het disfunctioneren van de electorale democratie. Vandaar de noodzaak om, zoals in België, het kiesrecht om te zetten in een stemplicht.

Het Catalaanse separatisme is heilloos en een wanhoopsdaad van achterhaald nationalisme, dat evenwel psychologisch kan worden uitgelegd door het feit dat de regering in Madrid systematisch heeft geweigerd met de Catalanen te onderhandelen over een meer uitgebreide autonomie binnen het Spaanse staatsverband, in het raam van binnenstatelijke subsidiariteit.

Een eenzijdige afscheuring van Catalonië betekent dat het nieuwe land moet bedelen om internationaal erkend te worden. De kans is klein dat dit zal gebeuren door veel Europese lidstaten. Wellicht zal een onafhankelijk Catalonië kandidaat zijn om toe te treden tot de Europese Unie, maar de kans dat dit gebeurt, is nog kleiner, want dit moet geschieden bij eenparigheid van de lidstaten van de Unie.

Dat de Spaanse regering haar steun zou verlenen aan een ernstige amputatie van het eigen vaderland lijkt wel erg irrationeel.

Catalonië, eenzijdig onafhankelijk geworden, dreigt helemaal in de kou te komen staan, geconfronteerd  met kolossale complexe economische en financiële problemen, die dreigen een bijzonder negatief effect te hebben op de welvaart van Catalonië en zijn inwoners.

Opvallend is dat de Catalaanse minister-president Puigdemont de dag na het referendum heeft verklaard dat hij niet wenst dat het Catalaanse parlement onmiddellijk de onafhankelijkheid uitroept. Hij wenst overleg met de Spaanse regering in Madrid en hopelijk zal premier Rajoy hierop ingaan. 

Bovendien pleit de Catalaanse leider voor een bemiddeling teneinde een compromis mogelijk te maken. Nu reeds wordt verwezen naar België en zijn leidinggevende politici die, ondanks alle gehakketak en talloze communautaire regeringscrisissen, er toch maar in geslaagd zijn geweldloos  dankzij zes opeenvolgende staatshervormingen, het land om te turnen tot een federale staat met zeer ruime bevoegdheden voor de deelstaten.

Het nationalistisch separatisme  kan worden beschouwd als een heftige hoestbui in een oude borstkas, waarbij wordt voorbijgegaan aan de framing van de nieuwe wereld waarin we dagelijks leven en die alle dagen nieuwer wordt.

Landen zijn onlosmakelijk onderling afhankelijk geworden. Dat heet interdependentie. In de middeleeuwen was het optrekken van muren en wallen bescherming biedend en redding brengend. Vandaag zijn muren, politiek, economisch, cultureel, wetenschappelijk, maatschappelijk zelfvernietigend. Wie dit niet begrepen heeft, heeft niets gesnapt van de richting die de pijl van de geschiedenis heeft gekozen.

Europa is nog goed voor 7% van de wereldbevolking. En aan het eind van de eeuw nog voor 5%. Wil Europa standhouden in een oceaan van 95% mensen met andere culturen en maatschappelijke achtergronden, dan is het bouwen van bruggen het moderne antwoord, waarbij identiteit en diversiteit niet exclusief polariseren maar inclusief interculturaliseren. 

Dit is een bijzonder complexe en moeilijke opdracht voor de bewindvoerders omdat globalisering ook met allerlei, soms pijnlijke wrijvingsverschijnselen gepaard gaat, waarbij een beroep wordt gedaan op het aanpassings­vermogen van de burgers.

Hoopvol is dat de huidige jeugd zeer vatbaar is voor de lokroep van ‘open ruimte’ en samenwerking.  Kleinstaaterei is zeker niet het geschikte antwoord op de grote uitdagingen van vandaag en morgen. In de huidige wereld zijn er ten minste reeds een vijftigtal steden die meer inwoners tellen dan Catalonië of Vlaanderen.   

Uiteraard staan er op de politieke markt een aantal marketeers die uit politiek gewin ongezonde nationalistische likstokken blijven aanprijzen en verkopen aan vaak nietsvermoedende voorbijgangers. In tijden van artificiële intelligentie tiert natuurlijke dwaasheid nog steeds welig.

--

VRT Nieuws wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.