Brahim: "Kippenvel in Mosul, van de eerste tot de laatste minuut"

"We gaan een groot kogelvrij vest voor je moeten voorzien, want jij bent een grote man." Rudi Vranckx zei het zonder te verpinken op onze eerste ontmoeting. Voor hem was dit na 25 jaar routine, dat bleek wel. Maar voor mij niet.

Het was begonnen ergens begin september. Ik stond in de lift op de eerste verdieping van de VRT met een broodje in de hand, toen collega Tom De Cock me de vraag stelde. "Heb je zin om met Rudi Vranckx mee te gaan voor Imagine Mosul? Het is een project in Irak, iets met muziekinstrumenten. Wil je die mee gaan afgeven?"

Mijn antwoord was ja. Meteen. Zonder nadenken of wat dan ook heb ik beslist om mee te gaan. Bijtend in een broodje heb ik me meteen daarna verdiept in wat het precies was dat Rudi Vranckx nu weer op poten had gezet. En mijn mond viel open bij de beelden van de tot puin gebombardeerde muziekschool waar IS toen nog maar twee maanden geleden verdreven was. Maar ik twijfelde niet.

Van toen af aan maakte ik deel uit van iets groots. Geen instrument om je gevoelens een plaats te geven wanneer je ziek bent, vrolijk, moe, down of eenzaam: dat is een no go. Je hoeft zelfs geen muzikant te zijn om dat te begrijpen: wat zou je zonder radio doen, zonder je favoriete Spotify-playlist? Zo moet het zijn wanneer je geen muziek meer mag maken omdat het haram is, of verboden. Ik spreek geen Arabisch, maar ben wel een Belg met Marokkaans bloed. En je hoeft geen letter van een vreemde taal te spreken om precies te begrijpen wat iemand wil vertellen: muziek zal het je wel uitleggen.

Van Zaventem – je weet wel, ook een van de plaatsen waar het monster ooit toesloeg – ging het naar het hol van dat monster zelf. De afstand Erbil-Mosul is maar zo lang als die van Brussel naar Breda. Zo gefikst toch? Yeah right. Uit angst afhakende fixers en onwrikbare mannen in militaire kostuums aan checkpoints bemoeilijkten de zaak. Maar de derde keer bleek de goede. Onze nieuwe fixer Kareem kreeg gelijk en zonder enige moeite raakten we drie checkpoints door.

Wat ik op de weg naar Mosul zag, kon ik niet vatten. Ik ben in heel mijn leven nog nooit naar een oorlogsgebied gereisd, natuurlijk niet, maar voor veel mensen is dit de realiteit. Kapotgeschoten huizen, woningen die plat gebombardeerd zijn. We reden op dezelfde wegen als die waarop de bommenwagens van IS hun ronde deden en het leger met man en macht vocht om het monster te verdrijven.

De muziekschool bleek bij aankomst dan weer vrij intact, op de afdruk van een mortier en wat schade van geweerschoten na. Rudi schudde meteen de hand van de local heroes, mensen die hebben moeten leven onder de onmenselijke regels van het monster.

Mustafa, een jonge kerel met bakken talent, sprak me aan en vertelde me dat hij zijn gitaar in de tuin moest begraven, uit schrik dat IS zijn familie iets zou aandoen. Yousif vertelde me dat hij zijn baard moest laten groeien om op straat niet aangevallen te worden of zweepslagen te krijgen. Naar de kapper gaan, mocht immers ook al niet meer. Khalid vertelde me dan weer dat hij zijn beste vriend verloren was door een kogel door zijn hoofd, omdat hij naar muziek geluisterd had tijdens een autorit van zijn school naar huis.  

Of neem Ahmed, die ‘s nachts de schokken door zijn lichaam voelde gaan en de aarde voelde trillen terwijl het leger met luchtbombardementen Mosul bevrijdde. Khalid kwam me vertellen dat IS-strijders onschuldige mensen gebruikten als schild. Ik kan er nog steeds niet bij. En ik kan het amper verwoorden.

Mustafa, Yousif, Khalid, Ahmed en Khalid, stuk voor stuk zijn het onschuldige mensen die verschrikkelijke dingen hebben gezien én meegemaakt, stuk voor stuk mensen die gevangenzaten in hun eigen stad. Vluchten was geen optie. Het moet een drie jaar lange hel op aarde zijn geweest. Maar wat een helden zijn ze. En wat een helden zijn onze vrienden in Vlaanderen die vaak het dierbaarste stuk uit hun muziekcollectie meestuurden naar Mosul. Hoelang die drie jaar ook geduurd mag hebben, die namiddag zag ik weer blijheid op hun gezichten. Dit was geen routine, ook voor Rudi en zijn 25 jaar ervaring niet. Het was kippenvel van de eerste tot de laatste minuut.