4 tot 10 oktober 1917: nieuwe Belgische zege in Afrika
Belgische koloniale troepen veroveren Mahenge in Duits-Oost-Afrika, regen bemoeilijkt de Britse aanvallen bij Ieper en in bezet België moet de bevolking haar laatste koper inleveren.
De Belgische koloniale troepen in Duits Oost-Afrika hebben Mahenge veroverd, een belangrijke Duitse post.
Onder bevel van kolonel Armand Huyghé rukten twee bataljons van de Force Publique op naar Mahenge. Er ontstond een relatief hevige strijd, waarbij Huyghé zijn troepen handig wist te laten maneuvreren.
Na acht dagen vechten rukten Belgen en Congolezen Mahenge binnen. Vluchtende troepen werden meteen achterna gezeten. In totaal zijn 600 man gevangen genomen, zowel Duitsers als inlandse soldaten.
Cyclisten van de Force Publique poseren voor de foto in de buurt van Mahenge
Deze overwinning zet een punt achter de een campagne van vijf maanden waarbij de Force Publique de Duitse troepen in het midden van Oost-Afrika achterna zat.
Het gros van de Duitsers is uitgeweken naar het zuiden en zit nu in Portugees Oost-Afrika (Mozambique), met hun energieke bevelhebben Lettow-Vorbeck.
Deze nieuwe Belgische overwinning in Afrika wordt in de Geallieerde pers toegejuicht. De Britse regering had kolonel Huyghé vorige maand al gelauwerd voor zijn optreden.
Links: kolonel Huyghé. Rechts: kaart van Duits-Oost-Afrika; de gearceerde gebieden zijn in 1916 veroverd door de Britten en de Belgen; Mahenge ligt midden in het witte gebied.
Armand Huyghé zal door koning Albert I verheven worden tot ridder Huyghé de Mahenge. Hij zal in 1944 overlijden in het concentratielamp Buchenwald omdat hij tijdens de Tweede Wereldoorlog in het verzet ging.
In Het Musée Africain in Namen wordt de helft bewaard van de Duitse militaire vlag die in Mahenge werd buitgemaakt. De andere helft bevindt zich in het Imperial War Museum in Londen
Regen hindert Britse aanvallen bij Ieper
Op 4 oktober hebben de Britten een aanval ingezet ten noordoosten van Ieper.
Dit gebeurt een goede week na de verovering van het Polygoonbos, waar de Duitsers nog altijd tegenaanvallen verrichten.
De Britse generaal Plumer voert relatief beperkte aanvallen uit, die elkaar snel opvolgen.
De nieuwe aanval verloopt ten noorden van Zonnebeke. Daar bedreigen de Britten de derde Duitse verdedigingsring rond Ieper (de ‘Flandern I-Stellung’). Aan de aanval nemen twaalf divisies deel, waaronder drie Australische en één Nieuw-Zeelandse.
De aanval was meteen een succes. In de eerste uren werden meer dan 3000 Duitsers gevangen genomen. Dat aantal zou de volgende dagen nog oplopen. De Britse koning heeft Plumer zijn felicitaties gestuurd.
Links: prent van de Italiaanse tekenaar Fortunino Matania: heldhaftige brancardiers voeren een gewonde af. Rechts: uitgeputte brancardiers rusten even uit (Australian War Memorial)
Anderzijds is het opnieuw fel gaan regenen. Opnieuw wordt de aanval gehinderd door de modder. De ingezette Britse tanks raakten vast.
Op 9 oktober begon nog een dozijn Britse divisies een aanval meer naar het noorden, richting Poelkapelle. Nog meer noordelijker rukken de Fransen op naar de Korverbeek; richting het Bos van Houthulst.
Sinds het begin van hun aanvallen bij Ieper, eind juli, zijn de Britten op veel plaatsen al meer dan tien kilometer gevorderd, daarvoor lag het front tot op minder dan drie kilometer van Ieper.
In de modder vastgelopen Britse tanks (Australian War Memorial)
Kerenski mag verder regeren
De Democratische Conferentie in Petrograd heeft de Russische premier Kerenski carte blanche gegeven om een nieuwe regering te vormen.
Dat gebeurde na intense onderhandelingen in een beperkte groep afgevaardigden van de verschillende sovjets.
Splijtzwam was of de coalitie van socialistische en gematigde partijen kon worden voortgezet. Een voorstel van de linkse mensjewiek Martov om een regering van alle arbeiderspartijen te vormen, haalde het niet.
Kerenski heeft meteen een nieuwe coalitieregering samengesteld, die nauwelijks van de vorige verschilt. De meeste ministers zijn weinig bekend en onervaren.
De nieuwe voorlopige regering van Rusland. Behalve premier Kerenski (1) en minister van Buitenlandse Zaken Teresjtsjenko (2) zijn er weinig opvallende figuren in.
De afgevaardigden zijn het ook eens geworden om volgende maand een (tweede) Heel-Russisch Congres van Sovjets bijeen te roepen. De bolsjewieken hopen dat dit congres de macht naar zich toe zal nemen.
De Democratische Conferentie koos ook een “Voorlopige Raad van de Republiek”. Die moet als een soort parlement optreden in afwachting van de verkiezing van de Grondwetgevende Vergadering; maar heeft geen echte bevoegdheden.
Waarnemers vinden de conferentie een maat voor niets. Het was misschien de laatste poging om iets te veranderen aan de voorlopige regering, die alle greep op de realiteit lijkt te verliezen, terwijl de aanhang van de bolsjewieken groeit.
Drie dagen na het einde van de conferentie is de bolsjewiek Lev Trotski tot voorzitter van de sovjet van Petrograd gekozen. De bolsjewieken hebben de meerderheid in de belangrijkste sovjet veroverd.
De Geallieerden turen ongerust naar hun Russische bondgenoot, want het wordt alsmaar onduidelijker waar hij naar toe wil (uit het satirische Duitse weekblad Lüstige Blätter, 1917)
Iedereen haalt koper weg
In bezet België zijn de mensen hard bezig het laatste koper uit hun huizen te verwijderen.
De Duitse overheid heeft in totaal 27 categorieën vastgelegd van koperen en bronzen voorwerpen die moeten worden ingeleverd.
Het gaat meestal om stukken die vastzitten aan gebouwen en meubels, zoals deurknoppen, klinken, brievenbussen, ornamenten, lusters, kandelaars, pendules, kranen… Zelfs de handgrepen aan piano’s en de bliksemafleiders !
Zowat alle andere koperen voorwerpen waren al eerder opgeëist. Vaak probeert men het koper te vervangen door ander materiaal, zoals hout, al dan niet met een koperkleurige verf.
Velen verkiezen hun koper te verstoppen, in de tuin of in een of andere grote ruimte. Wie dat niet kan, begraaft ze in de kolen van het kolenhok.
"De huiszoekingen": "Ik heb geen koper, ik heb geen wol", zegt de vrouw (prentencollectie KLM)
"Dank zij de inbeslagname van het koper moet ik geen pannen meer schoonmaken" (collectie Keym, Stadsarchief Brussel)
In kantoorgebouwen zoals die van banken, komen de Duitsers zelf het koper verwijderen van de loketten, de bureaumeubelen… Bij de Nationale Bank zou er voor meer dan 10.000 kg koper zijn weggenomen.
Waarnemend burgemeester Steens van Brussel heeft de tussenkomst van de Spaanse gezant gevraagd om te protesteren tegen wat hij een vorm van confiscatie noemt.
De Duitsers betalen weliswaar voor het ingeleverde koper en de prijs ligt zelfs hoger dan bij vroegere opeisingen, maar zoals Steens opmerkt wordt er alleen per gewicht betaald en geen rekening gehouden met de werkelijke waarde van de voorwerpen. Bovendien kunnen veel mensen die koperen stukken niet zelf losmaken en ook niet zelf transporteren, zodat ze anderen moeten betalen om dat te doen.
Sultan van Egypte overleden
Sultan Hoessein Kamel Pasja van Egypte is op 9 oktober overleden. Hij was 63 jaar oud.
Hoessein Kamel behoort tot de dynastie die gesticht werd door zijn overgrootvader Mehmet Ali, de Ottomaanse legerleider die een eeuw geleden de macht greep in Egypte en er een modern land van maakte.
In december 1914 zetten de Britten zijn neef de khedive (onderkoning) Abbas II af en plaatsten hem op de troon, nu met de titel van sultan. Egypte werd toen formeel een Brits protectoraat. Tot dan toe was het op papier een deel van de het Ottomaanse Rijk, ook al waren de Britten er al dertig jaar de echte bazen.
De khedive Abbas stond niet altijd welwillend tegenover de Britse overheersing. Hij deelde de nationalistische stemming van veel Egyptenaren. Hussein Kamel heeft zich daarentegen volledig geschikt naar de wensen van de Britten.
Links: foto van de overleden sultan. Rechts: de begrafenisstoet van Hussein Kamel trekt door de straten van Cairo.
Abbas verbleef op het moment van zijn afzetting in Constantinopel. Hij heeft meermalen geprobeerd naar Egypte terug te keren en heeft zelfs een aanval op het Suezkanaal willen uitvoeren. Hoessein Kamel heeft daarop de eigendommen van zijn neef laten onteigenen.
De overleden sultan wordt opgevolgd door zijn 49-jarige broer Foead. De enige zoon van Hoessein Kamel heeft drie weken geleden afstand van zijn rechten op de troon gedaan. Sommigen zeggen dat hij geen marionet van de Engelsen wil zijn.
De nieuwe sultan Foead is in Italië opgegroeid en was de eerste rector van de nieuwe universiteit van Cairo. Opmerkelijk is dat hij vlak voor de oorlog kandidaat was voor de troon van Albanië.
U-boot ontsnapt uit Spaanse haven
Een Duitse onderzeeër die geïnterneerd was in de haven van Cádiz in het neutrale Spanje, is kunnen ontsnappen.
De U 293 was een maand eerder beschadigd in Cádiz aangekomen. Omdat het schip niet meteen kon vertrekken, werd het aan de ketting gelegd en werd de bemanning als geïnterneerd beschouwd. Neutrale landen mogen immers geen onderdak geven aan oorlogsschepen van oorlogvoerende landen.
De Duitse bemanning kreeg wel toestemming de U-boot te repareren. De kapitein had in aanwezigheid van de Duitse consul op zijn erewoord beloofd dat hij niet zou pogen te ontsnappen.
Maar na een maand gaf de kapitein onverwachts vanuit een restaurant telefonisch een codewoord om de trossen te lossen, waarna de U 293 zich in gang zette.
Links: tekening van de wegvluchtende U 293 in een Spaans tijdschrift. Rechts: Spaanse karikatuur waarbij Neptunus, de god van de zee, naar zijn vrouw roept: "Pas op voor de kinderen! Er komt een onderzeeër aan".
De Spanjaarden waren totaal verrast. De twee schepen die de U-boot bewaakten, waren niet in staat iets te doen.
De Spaanse regering is bijzonder boos op de Duitse woordbreuk en stelt een onderzoek in naar het gebeuren. De Geallieerden hebben Spanje om uitleg gevraagd.
De spanning tussen Duitsland en Spanje is de voorbije maanden gestegen. Eind augustus wilde de Spaanse regering een Duits koopvaardijschip onteigenen als compensatie voor het zinken van een Spaans schip door een U-boot. Duitsland dreigde toen met oorlog.
De Spaanse koning Alfonso XIII zegt nu dat hij afstand doet van zijn Duits marine-uniform. Hij had het ooit cadeau had gekregen bij een bezoek van de Duitse keizer.
Koning Alfonso XIII van Spanje
Peru en Uruguay breken met Duitsland
Het Zuid-Amerikaanse land Peru heeft de diplomatieke betrekkingen met Duitsland verbroken.
De formele aanleiding is de aanslepende rel rond de Lorton. Dit Peruviaans zeilschip werd in februari 1917 nabij de Spaanse kust – dus in neutrale wateren – tot zinken gebracht door een Duitse U-boot.
Peru eiste excuses en een schadevergoeding, maar de Duitse regering ging daar niet op in, omdat de Lorton salpeter vervoerde, een grondstof voor explosieven.
De 'Lorton'
Duitsland is niet zo toegeeflijk tegenover Peru als het is tegenover het veel belangrijkere Argentinië, dat wel schadevergoeding kreeg voor gezonken schepen. Anderzijds is de elite in Peru nogal pro-VS en pro-Frans. Als het grootste deel van de wereld in oorlog is met Duitsland, willen velen dat hun land niet achterwege blijft.
Een paar dagen later heeft ook het kleine Uruguay de relaties met Berlijn verbroken. Vorige maand had de Uruguayaanse regering al beslag laten leggen op vijf Duitse schepen in de haven van Montevideo.
Uruguay voert veel vlees en graan uit naar de Geallieerde landen. Die handel kan er alleen nog beter op worden, terwijl Duitsland geen echte bedreiging vormt.
In het naburige Argentinië heeft president Yrigoyen nogmaals gezegd dat hij zijn land niet in de oorlog laat meeslepen, ook al vinden er regelmatig anti-Duitse betogingen plaats.
In vrijwel heel Zuid-Amerika worden Duitse immigranten lastig gevallen, behalve in het pro-Duitse Chili.