Europa wil niet bemiddelen in Catalonië-kwestie: "Dit is een interne Spaanse zaak"

Het Europese halfrond boog zich vanmiddag in een spoeddebat over de explosieve situatie in Catalonië, waar de Spaanse politie zondag hardhandig een door het grondwettelijk hof verboden referendum over onafhankelijkheid probeerde te verhinderen.

Timmermans sprak van "treurige beelden". "Geweld lost niets op in politiek", stelde de nummer twee van de Commissie. Maar het is de plicht van regeringen om de rechtsstaat overeind te houden en daarbij is "proportioneel gebruik van geweld" soms nodig, erkende Timmermans, die wees op de "algemene consensus" dat de Catalaanse regering een "onwettige" stemming op touw heeft gezet. "Je kan je verzetten tegen de wet, eraan werken om haar te veranderen, maar je mag de wet niet negeren."

Timmermans herhaalde dat de kwestie "een interne zaak voor Spanje is", die aangepakt moet worden "binnen het grondwettelijke kader". "Alle relevante partijen" moeten de confrontatie stoppen en in dialoog treden, aldus de Nederlander. Hij sprak zijn vertrouwen uit dat premier Mariano Rajoy de situatie zal oplossen "in een geest van dialoog, met volledig respect voor de Spaanse grondwet en de fundamentele rechten van de burgers".

De Commissie mengde zich tot dusver niet in het Catalaanse kruitvat en ook vandaag kwam er geen aanbod tot internationale bemiddeling. Een Spaanse regeringsbron maakte ook duidelijk dat Madrid die piste resoluut van de hand wijst. Ook met Catalaans president Carles Puigdemont wil de conservatieve minderheidsregering niet aan tafel. "Hij wil enkel onafhankelijkheid of het martelaarschap", aldus de bron, die zei dat enkel nieuwe verkiezingen in Catalonië een gesprekspartner kunnen opleveren.

De groene fractieleider Ska Keller toonde zich ontgoocheld dat de Commissie aan de zijlijn blijft. "De Europese Unie heeft hier een opdracht te vervullen", zei de Duitse. "Dit is niet enkel een interne aangelegenheid (...) Dit raakt aan het hart van de Europese Unie." Fractieleider Manfred Weber van de conservatieve en christendemocratische EVP, waartoe ook de Partido Popular van Rajoy behoort, zei dan weer dat de Europese Unie het recht niet heeft om tussenbeide te komen.

Weber en zijn socialistische en liberale collega's, Gianni Pittella en Guy Verhofstadt, traden de oproep tot dialoog van Timmermans bij. Ze waarschuwden de Catalanen ook voor een unilaterale onafhankelijkheidsverklaring. Een onafhankelijk Catalonië zou zichzelf buiten de Europese Unie, Schengen en de eurozone zetten, betoogde Weber. "Is dat in het belang van de Catalanen?"

Verhofstadt waarschuwde dat een unilaterale onafhankelijkheidsverklaring op basis van een referendum zonder democratische legitimiteit tot "een fatale breuk" in de Catalaanse samenleving zou leiden, en in de kaart speelt van "de anti-Europeanen die jullie zaak vandaag al aan het misbruiken zijn". "De toekomst van Catalonië, van mijn eigen Vlaamse samenleving ligt niet in brutale afscheiding, maar in samenwerking binnen federale structuren in een federaal Europa."

De groenen en uiterst links toonden zich kritisch voor de starre houding van Madrid tegenover de Catalaanse verzuchtingen en het hardhandige optreden van de politie. Ze ijverden begin deze week voor een debat over "massaal politiegeweld tegen vreedzame burgers in Catalonië", maar de traditionele politieke families opteerden voor de titel "de grondwet, de rechtsstaat en fundamentele rechten in Spanje in het licht van de gebeurtenissen in Catalonië".

Het debat vond ook plaats in een beperkt format. Per fractie nam slechts één spreker het woord, wat ertoe leidde dat Spanjaarden noch Catalaanse separatisten hun standpunt konden vertolken. Maar er waren nog andere mogelijkheden om een boodschap te brengen. Zo poseerden de N-VA-Europarlementsleden aan het begin van het debat achter de Catalaanse vlag. "De Europese Commissie had de Spaanse repressie veel sneller moeten veroordelen. Nu is er internationale bemiddeling nodig", stelde Mark Demesmaeker.