Op aanraden van uw dokter: lees dit artikel niet, maar staar even door het raam
Ook onze vrije tijd is zo efficiënt ingericht, dat het geen vrije tijd meer is. Filosofen en sociologen komen daarom met tips, voor ons, maar ook voor onze beleidsmakers. De Vlaamse en federale regeringen moeten concrete maatregelen nemen om onze vrije tijd te beschermen.
Het is herfst, ga even wat bladeren bijeenharken. Of beter, hark gewoon niets en kijk door het raam hoe de bladeren vallen. Nog beter, vraag jezelf af: wil ik wel echt door het raam staren naar het vallend gebladerte of enkel omdat ik me verplicht voel om toch íéts te doen?
Het zijn de voorstellen van – in volgorde – filosofen Johan Braeckman, Ignaas Devisch en Yoni Van Den Eede in een nieuw boek over tijd. Toegegeven: op flessen getrokken.
'Uit onderzoek blijkt dat we sneller door een winkelstraat stappen dan twintig jaar geleden'
Ze zouden niet tot het kruim van de Vlaamse filosofie behoren als hun tips niet tot in de puntjes beargumenteerd waren. Ze bieden houvast voor wie niet alleen op het werk het gevoel heeft overal achteraan te hollen, maar ook in de vrije tijd.
"Je kunt je afvragen of je echt al die hobby's nodig hebt", zegt Ignaas Devisch (UGent). "Waarom zou je je eerst laten opjagen op het werk om dan iets te zoeken om tot rust te komen?"
"In uren werken we minder dan onze ouders en grootouders, en toch hebben twintigers en dertigers het gevoel voortdurend bezig te zijn", zegt Johan Braeckman (UGent). "Wie zijn kinderen niet van school naar de balletles brengt en vervolgens nog naar de muziekschool en tot slot een bedverhaaltje voorleest, heeft het gevoel tekort te schieten."
'Weg met expertencultuur'
De dertien denkers in het boek hebben elk een andere benadering, maar over één ding lijken ze het eens: het moet gedaan zijn met de efficiëntie in onze vrije tijd.
"In die zin past ook de vraag naar concrete tips in onze drang naar efficiëntie", zegt Yoni Van Den Eede (VUB). "Terwijl het beste wapen net is om daar van af te stappen."
Dat stelt ook Devisch: "Ik wil net géén tips geven, want we moeten af van die expertencultuur. Iedereen moet zelf op zoek gaan."
Wat voor de filosofen vooral een individuele opdracht is voor elk van ons, is voor Michel Vandendriessche, de samensteller van het boek, ook een opdracht voor beleidsmakers. "Onze vrije tijd lijkt hyperindividueel, maar is ook een maatschappelijk probleem."
Steeds meer winkels zijn open op zondag, tijdskrediet is afgebouwd en we moeten langer werken voor ons pensioen. Dan moet de politiek ook maatregelen nemen om onze vrije tijd te beschermen, vindt Vandendriessche, directeur van vrijetijdsorganisatie Pasar.
Engagement
Met tien feestdagen en twintig wettelijke vakantiedagen bengelt België onderaan het Europese peloton. Daarnaast pleit Vandendriessche ook voor meer erkenning voor de tijd die mensen steken in vrijwillig engagement.
"Wie zich inzet als vrijwilliger zou recht moeten hebben op sociaal-cultureel verlof", zegt Vandendriessche. "Niet-betaalde arbeid krijgt dan meer waardering en dat komt de gelijkheid tussen man en vrouw ten goede, want vrouwen nemen bijvoorbeeld nog altijd meer mantelzorg op zich."
'Wie zich inzet als vrijwilliger zou recht moeten hebben op sociaal-cultureel verlof'
Daarnaast moet onze arbeidsduur naar omlaag, door bijvoorbeeld een dertigurenweek. Professor emeritus Jef Pacolet, specialist sociale zekerheid, hamert er al langer op dat een latere pensioenleeftijd hand in hand zou moeten gaan met een kortere werkweek.
Al deze ideeën liggen wel op tafel, maar zijn nog niet voor morgen. Intussen zullen we zelf moeten waken over onze vrije tijd.
"Het is niet de schuld van politici dat onze gemiddelde leefsnelheid letterlijk is toegenomen", zegt Braeckman. "Uit onderzoek blijkt dat we sneller door een winkelstraat stappen dan twintig jaar geleden. Terwijl er in traagheid echt wel belangrijke waarden zitten." Blijft u daar maar even bij stil staan.
De herontdekking van de tijd is uitgegeven bij Lannoo Campus en wordt vrijdag voorgesteld op het symposium 'Pak de tijd' van Pasar