Alle ogen gericht op Puigdemont: kondigt hij vanavond de onafhankelijkheid van Catalonië aan?
Om 18 uur houden Catalonië, Spanje, maar ook heel Europa de adem in: want dan houdt de Catalaanse minister-president Carles Puigdemont een toespraak voor het regionale parlement. Kiest hij voor de vlucht vooruit en roept hij eenzijdig de onafhankelijkheid uit van de welvarendste regio van Spanje? Of doet Puigdemont alsnog een poging om de oplopende spanningen te ontmijnen?
Bij het omstreden en door het Spaanse Grondwettelijk Hof verboden referendum van 1 oktober stemde ruim 90 procent van de mensen die hun stem uitbrachten voor Catalaanse onafhankelijkheid. Minister-president Carles Puigdemont kondigde toen aan dat hij binnen afzienbare tijd de onafhankelijkheid van Catalonië zou uitroepen.
Afgelopen weekend trokken honderdduizenden Catalanen de straat op om te betogen tegen een mogelijke afscheuring. De opkomst bedroeg echter maar 43 procent. Een flink deel van de Catalanen, door de media als "zwijgende meerderheid" omschreven, houdt vast aan de eenheid van Spanje.
Puigdemont toonde zich zondagavond op de Catalaanse openbare omroep redelijk onverzettelijk. "Wij hebben de deur opengelaten voor bemiddeling. We hebben 'ja' gezegd tegen alle mogelijkheden tot bemiddeling die ons zijn voorgelegd", klonk het. "De dagen gaan voorbij, en als de Spaanse staat niet positief antwoordt, zullen we doen wat we moeten doen".
Welke van de drie scenario's wordt het?
De vraag is of de soep even heet zal worden gegeten als ze wordt opgediend. Binnen PDeCat, de partij van Carles Puigdemont, circuleren er naar verluidt behalve een volledige onafhankelijkheidsverklaring nog twee scenario's.
Eén is een "symbolische" onafhankelijkheidsverklaring, zonder onmiddellijke gevolgen, of een aankondiging dat daar in de toekomst naartoe wordt gewerkt, maar dat de onafhankelijkheid voorlopig in de diepvriezer belandt. Een andere mogelijkheid is dat Puigdemont Madrid opnieuw uitdrukkelijk oproept de dialoog aan te gaan.
Harde taal uit Madrid
De fronten verharden in de kwestie-Catalonië, want ook de conservatieve Spaanse premier Mariano Rajoy stelde zich in een interview met de krant El Pais onverbiddelijk op.
Hij verwierp nadrukkelijk alle oproepen tot dialoog met de separatisten in Catalonië, zolang die niet afzien van hun plannen voor onafhankelijkheid, en stelde alle wettelijke middelen te zullen gebruiken om de afscheiding van Catalonië tegen te houden.
Hij sloot daarbij niet uit een beroep te doen op artikel 155 van de Spaanse grondwet, dat erin voorziet de autonomie van Catalonië op te heffen en waarbij de regio weer onder het bestuur van de regering in Madrid terechtkomt.
Druk uit Spanje, druk uit Catalonië
Vanuit de EU-lidstaten is er druk op de Catalaanse minister-president om zijn plannen voor een eenzijdige onafhankelijkheidsverklaring op te bergen. Ook vanuit Madrid wordt de druk opgevoerd.
Pedro Sanchez, de leider van de socialistische partij PSOE, riep Puigdemont maandag op "alles te stoppen". Hij zei de Spaanse regering te zullen steunen, als Catalonië de onafhankelijkheid doordrukt. Ook Pablo Iglesias, leider van de linkse partij Podemos, waarschuwde er Puigdemont voor om in geen geval tot het uiterste te gaan.
En ook de zakenwereld maant tot voorzichtigheid, terwijl al een vijftiental grote bedrijven en banken hebben besloten hun maatschappelijke zetel buiten Catalonië te verhuizen.