Grote Moskee in Brussel gehuld in waas van mysterie: een antwoord op de vele vragen
De Grote Moskee in Brussel is gehuld in een waas van mysterie en onduidelijkheid. Gisteren kwam aan het licht dat de onderzoekscommissie naar de aanslagen in ons land aanraadt om het contract over de moskee op te zeggen om zo de banden met Saudi-Arabië te doorbreken. Maar wat is er precies aan de hand? Wat is de band met Saudi-Arabië en is het een broeihaard van extremisme?
Hoe is de Grote Moskee ontstaan?
In 1967 schonk de toenmalige Belgisch Koning Boudewijn een gebouw in het Jubelpark aan de kersverse Saudische koning Faisal bin Abdul Aziz Al-Saoed. Het gebouw in Oosterse stijl was oorspronkelijk bedoeld voor de Wereldtentoonstelling in 1897, maar in de loop van de jaren was het in verval geraakt. Ons land sloot in 1969 een concessieovereenkomst af: de grond en het gebouw werd voor 99 jaar in erfpacht gegeven aan de Saudisch koning. In de praktijk werd de moskee uitgebaat door het - aan Saudi-Arabië verbonden - Islamitisch en Cultureel Centrum (ICC).
Heeft Saudi-Arabië een grote invloed op de Moskee?
Simpelweg: ja. De Grote Moskee wordt tot op de dag van vandaag gefinancierd met Saudisch geld. Volgens de Staatsveiligheid gebeurt dat via de Islamitische Wereldliga, een Saudische NGO. De liga wijst ook de imams en de directeurs aan. Het grote probleem? Die geldstromen zijn niet transparant, de Grote Moskee is niet erkend, krijgt dus geen subsidies en er is bijgevolg geen controle op.
Is de Moskee een broeihaard van extremisme?
Door velen - waaronder de veiligheids- en inlichtingendiensten - wordt de moskee toch beschouwd als een broeihaard van extremisme. De islam die er gepredikt wordt, komt uit Saudi-Arabië, waar het zogenaamde wahabisme wordt beleden: een stroming uit de achttiende eeuw die de Koran letterlijk wil naleven. De wahabisten sloten in de achttiende eeuw een verbond met het Saudische koningshuis, waarbij ze de leiding over het land verdeelden. Het is een fundamentalistische stroming, die kiemen kan bevatten voor meer extremistische en gewelddadige interpretaties.
De conclusie van de parlementaire onderzoekscommissie naar de aanslagen van 22 maart in ons land luidt dat het wahabisme en het salafisme - een andere fundamentalistische stroming - via de Grote Moskee in ons land gepredikt worden. De getuigenissen van verschillende verantwoordelijken in de onderzoekscommissie heeft dat aangetoond, zei commissievoorzitter Patrick Dewael (Open VLD): "De noties rechten van de mens of gelijkheid man/vrouw en kennis van de grondwet zijn vreemd aan de activiteiten van de Grote Moskee. Wat we gehoord hebben in de commissie is dat zij ervan uitgaan dat onze wetten ondergeschikt zijn aan hoe zij religie willen beleven."
Vorige week nog besliste staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) om een imam van de Grote Moskee het land uit te zetten, omdat hij zou aanzetten tot radicalisme en gewapend salafisme. Eerder keerde de directeur al zelf terug naar Saudi-Arabië.
Wat nu?
De onderzoekscommissie beveelt nu aan om de erfpachtovereenkomst met de Grote Moskee te laten verbreken "om redenen van openbaar nut". De moskee zou voortaan uitgebaat moeten worden door een andere instelling, die verschillende - ook meer gematigde - stromingen binnen de islam vertegenwoordigt. Die instelling zou ook officieel erkend moeten worden in ons land - wat controle toelaat - en zou geen buitenlandse financiering meer mogen krijgen. Ze zou ook moeten aanzetten tot samenleven.
Hoe dat moet gebeuren, is juridisch nog onduidelijk. Het gaat om een aanbeveling aan de regering die nu moet bekijken of en hoe ze die aanbeveling in de praktijk omzet.