Rutte III wil kleinere kloof tussen arm en rijk en trekt btw-tarief op

"Het gaat goed met Nederland, maar te veel mensen voelen dat nog niet in hun leven. Dat moet beter", zo verklaarde Rutte volgens Nederlandse media bij de voorstelling van het akkoord.

De coalitie wil daarom dat de verschillen tussen rijk en arm afnemen. De maatregelen in het akkoord maken daar werk van, maar van een drastische ommekeer lijkt vooralsnog geen sprake: volgens berekeningen van het Centraal Planbureau zullen de inkomensverschillen dalen met 0,1 procent, vooral door de lastenverlichting voor de middeninkomens. Zonder de voorgestelde maatregelen zouden de verschillen met ongeveer 2,5 procent zijn toegenomen. Vooral werkenden profiteren van deze maatregelen. Ze gaan er volgens het planbureau gemiddeld 0,8 procent per jaar op vooruit. Uitkeringsgerechtigden winnen 0,6 procent en gepensioneerden 0,5 procent.

Verhoging btw

De verhoging van het btw-tarief lijkt de meeste weerstand op te roepen bij de oppositie en bij verschillende organisaties. "Een verkeerde keuze", zo wordt de maatregel genoemd. Door de verhoging worden onder meer leidingwater, geneesmiddelen, kranten, boeken en de fietsenmaker duurder. "Dit heeft grote consequenties voor de consument", zegt CBL, de branche-organisatie van supermarkten. "Nu is een doorsnee gezin, met twee ouders en twee kinderen, gemiddeld 14,60 euro per dag aan boodschappen kwijt. Dat loopt hierdoor waarschijnlijk op tot 15,05 euro per dag. Op jaarbasis gaat het om zo'n 160 euro die een gezin extra aan boodschappen kwijt is. Voor een eenpersoonshuishouden is de stijging nog groter."

Ook de vakbond FNV heeft kritiek op de maatregel. De bond stelt dat Rutte III met twee maten en twee gewichten meet. "Door de keuzes die deze regering maakt, wordt het dagelijkse leven van mensen duurder, terwijl de aandeelhouders in de watten worden gelegd. De vennootschapsbelasting gaat omlaag, de btw voor eten en drinken, water, boeken, kunst en horeca gaat omhoog", zegt voorzitter Han Busker.

De Patiëntenfederatie Nederland noemt de verhoging dan weer een klap voor onder meer zieken en gehandicapten. "Geneesmiddelen gebruik je niet zomaar, net zomin als hulpmiddelen", aldus directeur Dianda Veldman. "Je hebt ook geen hoortoestel omdat je dat zo leuk vindt, maar omdat je dat nodig hebt."

Eerder was ook al vanuit de oppositie kritiek geleverd op de maatregel. Vooral de linkse partijen - GroenLinks, PVDA en SP - hebben problemen met de maatregel die boodschappen doen duurder maakt en die "multinationals boven mensen" plaatst.

Groene elementen

De nieuwe coalitie benadrukt ook de groene elementen in het akkoord. Zo wil de regering de uitstoot van CO2 tegen 2030 met 49 procent verminderen. Er komt voor de lange termijn een nationaal klimaat- en energieakkoord. Op de korte termijn zet het nieuwe kabinet in op meer kavels voor windenergie op zee, een minimumprijs voor CO2 voor de energiesector en de vergroening van het belastingstelsel. Voorts wil de regering alle kolencentrales sluiten tegen 2030. De regering schroeft ook de gaswinning in Groningen verder terug. Dat moet bovendien een stuk gelijkmatiger gebeuren. Die maatregelen moeten de kans op aardbevingen doen afnemen.

De partijen willen voorts "zo spoedig mogelijk" een kilometerheffing voor vrachtverkeer invoeren. De inkomsten die hieruit voortvloeien, moeten terugkomen in de transportsector. Dat gaat gebeuren via een verlaging van de motorrijtuigenbelasting op vrachtwagens.

Tot slot gaat de regering het bestaande systeem van asielopvang anders inrichten. Mensen die een grote kans maken op een goedkeuring van een asielaanvraag gaan naar kleinere opvangcentra in de buurt van de gemeente die hen later zal huisvesten. De minder kansrijken - bijvoorbeeld asielzoekers uit veilige landen van herkomst - blijven in middelgrote centra, waar zij meteen in de snelle procedure komen, waarna uitzetting volgt. Dat "flexibel asielsysteem" moet helpen "het maatschappelijke draagvlak te vergroten", zo luidt de uitleg. VluchtelingenWerk Nederland noemt de migratie- en integratieplannen van Rutte III alvast "spijkerhard". "Het ademt één en al afweren en uitsluiten", luidt het in een reactie.

Oppositie erg kritisch

De Nederlandse oppositiepartijen zijn erg kritisch over de inhoud van het regeerakkoord. Ze vrezen dat de voorgestelde maatregelen de inkomensverschillen enkele zullen doen toenemen, in tegenstelling tot de ambitie die de meerderheidspartijen hebben uitgesproken. Het nieuwe kabinet is er één "waar rechts Nederland zijn vingers bij zal aflikken", klinkt het bij GroenLinks-leider Jesse Klaver. Klaver wijst erop dat de coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie bedrijven en vermogens minder belast. Mensen die deze samenleving draaiende houden gaan er te weinig op vooruit ten opzichte van rijken, vindt de GroenLinks-voorman. Klaver is wel blij dat de coalitie werk wil maken van vergroening, maar ziet niets in de manier waarop het nieuwe kabinet dat wil bereiken. Het kabinet zou de uitstoot van CO2 niet genoeg verlagen, maar ervoor kiezen het broeikasgas onder de grond te stoppen. Dat is volgens Klaver "onbewezen, knetterduur en moet worden betaald door burgers".

Ook Lodewijk Asscher van het sociaaldemocratische PvdA stelt dat de regering "multinationals boven mensen" plaatst. "Miljardencadeaus aan grote bedrijven, buitenlandse beleggers en grote vermogens en tegelijkertijd worden de boodschappen duurder, wordt de zorg duurder en betalen arbeidsgehandicapten de rekening", vindt Asscher. Erwin Roemer van de socialistische SP sluit zich aan bij die kritiek. "De vrienden van Rutte komen er goed vanaf", stelt hij.

Geert Wilders, de leider van de extreemrechtse PVV, noemt de plannen van de nieuwe coalitie dan weer een "verschrikkelijk gedrocht van een regeerakkoord". Volgens Wilders zijn terreur en islamisering de grootste bedreigingen van Nederland en Europa en "komt het woord islam niet één keer in het hele regeerakkoord voor". Ook financieel-economisch is het akkoord van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie volgens hem "pure volksverlakkerij".