Asteroïde zoeft langs de aarde, NASA test waarschuwingssysteem

2012 TC4 werd voor het eerst op 4 oktober 2012 opgemerkt door de PanSTARRS 1-telescoop op Hawaï, en passeerde acht dagen na zijn ontdekking de aarde op zo'n 95.000 kilometer. Daarna verdween de asteroïde uit het zicht tot juli van dit jaar. Geschat wordt dat 2012 TC4 zo'n 14 tot 30 meter groot is, en een langwerpige ronde vorm heeft, een beetje als een aardappel. Wetenschappers hopen na de nieuwe doortocht de komende dagen en weken een beter zicht te krijgen op de grootte en vorm van de asteroïde, naarmate de gegevens van de waarnemingen binnenstromen.

Amateur-astronomen maakten weinig kans om de asteroïde te kunnen waarnemen omdat hij snel gaat en weinig licht weerkaatst. Met het blote oog is hij helemaal niet te zien.

De asteroïde heeft de aarde dus tot op zo'n 43.800 kilometer genaderd, en dat is "behoorlijk dichtbij", zei onderzoeker Michael Kelly die voor het Planetary Defense Coordination Office van de NASA de activiteiten rond de asteroïde coördineert. De asteroïde scheerde tussen de aarde en maan door, en kwam dichter bij de aarde dan bij de maan. Hij passeerde de aarde op een afstand die slechts zo'n  50 procent verder is dan de afstand tot de aarde van de geostationaire satellieten die in een baan om de aarde draaien. Kelly zei vooraf al dat er geen kans was dat 2012 TC4 de aarde zou raken.

Mocht dat wel het geval zijn geweest, dan zou de "kleine" asteroïde volgens de wetenschappers zijn opgebrand in de atmosfeer voor hij het oppervlak kon raken. Toch zou dat nog schade veroorzaakt hebben, meer dan de 18 meter grote asteroïde die in 2013 boven de Russische stad Tsjelyabinsk in de atmosfeer terechtkwam, en uit elkaar vloog. Daarbij raakten zo'n 1.500 mensen gewond en meer dan 7.000 gebouwen werden beschadigd.  

Een voorstelling van de baan van 2012 TC4 (groen) die langs de ring van satellieten rond de aarde (paars) scheert, binnen de baan van de maan om de aarde (wit). (Illustratie: Tony873004/Wikimedia Commons).

De NASA gebruikte de asteroïde om haar waarschuwingssysteem voor naderende ruimterotsen voor het eerst te testen met een echte asteroïde. Tot nu gebeurde dat met simulaties. De asteroïde wordt wereldwijd al weken gevolgd door observatoria die deel uitmaken van het International Asteroid Warning Network, om de communicatie en coördinatie te testen. Volgens coördinator Michael Kelly verliep de test goed. De oefening zal nog een week voortduren, terwijl 2012 TC4 zich weer van ons verwijdert. De volgende keer dat de asteroïde opnieuw "in de buurt" komt, zal op 29 december 2019 zijn, maar dan blijft hij meer dan 34 miljoen kilometer van de aarde verwijderd.  

Hoewel de asteroïde de aarde niet heeft geraakt, is Kelly er zeker van dat andere ruimterotsen dat in de toekomst wel kunnen doen, en vandaar deze "kosmische brandoefening". "Je verwacht nooit dat je kantoorgebouw in brand zal schieten en dat je er vast in zult komen te zitten, maar je houdt hoe dan ook toch maar brandoefeningen", zei Kelly. "Dat is wat ik gebruik als analogie voor wat we hier aan het doen zijn."

Wetenschappers hebben 2012 TC4 uitgekozen voor de oefening omdat ze weten dat de asteroïde de aarde niet bedreigt, maar dat er wel enige onzekerheid in zijn baan zit. En die onzekerheid biedt de onderzoekers, allemaal vrijwilligers overigens, net een uitdaging.  Voor de test worden grote telescopen gebruikt, onder meer op Hawaï en in Arizona. De grote Arecibo-telescoop in Puerto Rico had normaal ook deelgenomen aan de oefening, maar orkaan Maria besliste daar anders over. 

De komende jaren is er nog een test gepland met een ongevaarlijke asteroïde die onze kant uitkomt.