Het armoedebeleid kan écht beter, mevrouw Demir
Armoede-expert Ides Nicaise is onderzoeksleider bij HIVA en hoofddocent onderwijs en samenleving aan de KU Leuven.
Staatssecretaris Demir is ‘not amused’ met de kritische conclusies van het Jaarboek Armoede 2017. Omdat ik de eer had in haar commentaar op Facebook vermeld te worden (zie elders in deze krant), geef ik hier graag mijn repliek.
Mevrouw Demir, u bent voorzichtig: u wilt eerst het jaarboek lezen. Maar u stoort zich aan het feit dat wetenschappers die met belastinggeld betaald worden hun broodheren en –dames al vóór de publicatie publiekelijk op de korrel nemen. Wel ja, zelfs daarvoor worden wij door de gemeenschap betaald – ook al is het nu minder, en duidelijk minder van harte, dan vroeger. De sociale wetenschappers van vandaag zijn zoals de hofnarren in de middeleeuwen: ook die mochten hun heren hekelen en werden daarvoor niet opgeknoopt.
Het nieuwe federale Jaarboek Armoede is behoorlijk kritisch (DM 13/10), maar alle bijdragen zijn onderworpen aan een anonieme kritische nalezing door andere wetenschappers, en zijn waar nodig bijgestuurd. Als er in de pers wat kleur aan de boodschap werd toegevoegd, zal u ons dat kunnen vergeven.
Sociale ongelijkheid
Maar toegegeven, ons Jaarboek blijft voor de regering een koude douche. De auteurs – ikzelf incluis – zijn niet mals voor het gevoerde beleid, dat misschien economisch wel wat pluimen op zijn hoed kan steken maar er op sociaal vlak tot hiertoe een potje van gemaakt heeft. Het kan nochtans écht beter.
U hoeft zich zelf niet eens geviseerd te voelen, aangezien u nog maar enkele maanden in functie bent. Maar nu speelt u zelf wel met deze ploeg mee. U zal dus volgend jaar mee ter verantwoording geroepen worden. Uw ophefmakend statement, dat de beloofde optrekking van de minima tot de Europese armoedegrens er tijdens deze legislatuur niet meer zal komen, zie ik eerder als een blijk van intellectuele moed dan als een capitulatie. We wisten van meet af aan dat deze belofte volledig haaks stond op al de rest van het regeerprogramma. Het jammere is dat het hele sociale wereldje, de armsten voorop, zich weer eens bedrogen voelt. Pacta sunt servanda, zou uw voorzitter moeten zeggen.
Waarom zijn wij zo eensgezind kritisch over het huidige armoedebeleid? Alle sociale wetenschappers zijn ongerust omdat de sociale ongelijkheid, zowel op wereldschaal als binnen Europa, aan het ontsporen is. België doet het relatief gesproken nog niet zo slecht, maar als we niet opletten ontspoort het bij ons ook. Het regeerbeleid van Michel I tot hiertoe was gericht op afslanking van publieke diensten, afbouw van de sociale zekerheid, flexibilisering van de arbeidsmarkt, fiscale en sociale dumping. Kijk naar de verlaging van de vennootschapsbelasting, naar de a priori uitholling van de effectentaks… en dit terwijl de lage-inkomensgroepen verder de broeksriem hebben moeten aantrekken.
'Een effectief beleid van armoedebestrijding, ook al is het niet louter een kwestie van inkomensherverdeling, lukt niet zonder een faire fiscaliteit. En die kan niet zonder sterke Europese solidariteit'
Terwijl de Europese Unie het nu eindelijk anders wil, speelt ons land het oude perverse spel voort en gaat onze regering op de buik voor de fiscale chantage van grote bedrijven en miljonairs. Er was gisteren op het colloquium over het Jaarboek Armoede roerende eensgezindheid over het feit dat niet alleen de armsten in hun kraakpanden en met hun zwartwerk in de illegaliteit belanden, maar ook het grote kapitaal, dat ongegeneerd zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid ontloopt.
Een effectief beleid van armoedebestrijding, ook al is het niet louter een kwestie van inkomensherverdeling, lukt niet zonder een faire fiscaliteit. En die kan niet zonder sterke Europese solidariteit. Als u daar werk van maakt, krijgt u volgend jaar van ons een lovend rapport.