De ontwikkeling van internet en sociale media bracht een waaier aan mogelijkheden met zich mee. Dat weten we allemaal. Maar ook veel gevaren. Denk maar aan de vele oplichtingsverhalen. Mensenhandelaars gebruiken internet en sociale media steeds vaker voor de rekrutering van slachtoffers, de marketing van hun prostitutieaanbod en het management van hun criminele activiteiten, zo staat in het jaarverslag 2016 van Myria.

Loverboys

Loverboys blijken het vaakst Facebook te gebruiken voor het opstarten van een relatie. Ze ‘verkopen’ zichzelf als het ware aan potentiële slachtoffers door zichzelf voor te stellen met foto’s en door zich beter voor te doen dan wie ze in feite zijn. De reden hiervoor is dat kwetsbare jongeren die gevoelig zijn voor afhankelijkheidsrelaties met de loverboy beschikken over een open profiel op dit medium. Maar ook Skype, Whatsapp, Viber en MSN zijn populair.

“Slachtoffers worden via Facebook of Skype gecontacteerd door loverboys, geronseld via internetadvertenties van modellenagentschappen of jobaanbiedingen via valse Facebookprofielen. Zo had in een prostitutiedossier een pooier voor de rekrutering van prostituees een vals Facebookprofiel aangemaakt waarbij hij zich voordeed als vrouw. Hij bood de slachtoffers een job aan als hostess in de showbusiness. Bij het eerste gesprek tijdens de fotoshoot manipuleerde hij de meisjes tot ze bereid waren tot seks. Daarop werd hen voorgesteld om als schijnzelfstandige escortwerk te verrichten. De lucratieve beloften werden niet ingewilligd, zo staat in het verslag van Myria over de invloed van sociale media op het probleem van de mensenhandel.

Mensenhandelaars

In 2016 kon Europol 17.000 smokkelaars traceren die Facebook gebruikten voor hun smokkelactiviteiten naar de EU. “Alles kan besteld worden op basis van Facebook-advertenties: smokkeltrajecten, valse documenten, schijnhuwelijken. Hierbij wordt het smokkelcontact, de kostprijs, de succesrating vermeld met foto’s en promotiefilmpjes. Daarnaast bieden smokkelaars op Instagram via malafide reisagentschappen smokkelreizen aan naar West-Europa. Voor het management van hun criminele activiteiten, zoals financiële discussies of transportgesprekken, gebruiken smokkelaars o.a. Viber, Skype, WhatsApp omdat ze moeilijk afgeluisterd kunnen worden”, zegt Tom Kenis van Myria.

Arabische gebruikersgroepen op Facebook

Facebook bevat verschillende Arabische gebruikersgroepen voor mensensmokkel. Volgens het rapport zullen eerder Syrische en Iraakse migranten hiervan gebruikmaken voor een bepaald deel van hun geplande smokkelreis. Zo bleek dat een Koerdisch-Palestijns smokkelnetwerk Facebook gebruikte om hun internationaal netwerk met mogelijke smokkelklanten verder uit te bouwen.

De politie stelde bij de opstart van haar onderzoek in een proces-verbaal vast dat de smokkelaars hiervoor een Facebook-groep hadden opgericht. Deze had als doel personen die naar Europa wensten te komen zonder geldige documenten in contact te brengen met elkaar en met mensensmokkelaars.

Maps met routes via WhatsApp

Op WhatsApp bestaan er ook chatgroepen voor migranten die zo veel mogelijk autonoom willen reizen en voor bepaalde moeilijke trajecten contact zoeken met een smokkelaar. Ze wisselen maps uit met kaarten van routes, belangrijke steden, grensgebieden, het transportmiddel, de kostprijs en de contactplaatsen van smokkelaars.

Ook dubieuze reisbureaus spelen via internetadvertenties een relevante rol bij mensensmokkel. Op Instagram bieden smokkelaars via reisagentschappen met mooie foto’s smokkelreizen aan naar West-Europese steden. Ze promoten dit aan de hand van mooie foto’s van de steden en foto’s van de nodige valse identiteitsdocumenten. Ook via Facebook worden advertenties verspreid, zoals Frontex vastgesteld heeft.

Mensenhandel in cijfers

Brussel was in 2016 goed voor 20% van de in 2016 geregistreerde inbreuken mensenhandel (123 inbreuken) en blijft daarmee koploper voor de provincie Antwerpen (105 inbreuken, of 17%) en de provincie Henegouwen (84 inbreuken, of 14%).

Seksuele uitbuiting is goed voor ruim de helft van de types uitbuiting in elke provincie, maar vooral in Brussel (80%), Limburg (79%) en in de provincie Antwerpen (78%) ligt dat soort uitbuiting hoog. De misdrijven economische uitbuiting doen zich dan weer vooral voor in de provincie Luik (45%), in Waals-Brabant (43%) en in Henegouwen (40%). De inbreuken uitbuitingen van de bedelarij waren in 2016 vooral een zaak van Oost-Vlaanderen (8 inbreuken in Oost-Vlaanderen op in totaal 13 gevallen op nationaal niveau). Er zijn ongeveer net zoveel gedwongen gepleegde misdrijven vastgesteld als er gevallen van uitbuiting van de bedelarij zijn.

In 2016 waren dat er 11, waarvan 3 in Oost- Vlaanderen, 2 in de provincie Luik en 2 in de provincie Antwerpen. Het enige misdrijf orgaanhandel in 2016 heeft zich in Brussel voorgedaan.

Ook politie maakt dankbaar gebruik van internet

Vinden mensenhandelaars een dankbaar instrument in het internet, dan maken ook politie en justitie er dankbaar gebruik van om mensenhandelaars op te sporen en smokkelroutes droog te leggen, zo staat in het verslag van Myria.

“Zo duidden smokkelslachtoffers bij hun verhoor het Facebookprofiel van verschillende smokkelaars aan zodat deze geïdentificeerd konden worden. Ze bleken ook gekend in andere smokkeldossiers. Daarnaast kon een technische analyse gewiste Skypeberichten over smokkeltransporten inlezen. En leidden analyse van computers of smartphones speurders recht naar belangrijke benden mensensmokkelaars. Veel van die daders denken immers dat ze veilig communiceren via het web en bezorgen de politie zo schatbare informatie. Want meer en meer slagen die er in om gesprekken te traceren, zelfs op website die als veilig en niet traceerbaar worden beschouwd.