Is dit de laatste kus van Theresa May in Brussel?

Laat u niet misleiden door de omhelzing tussen EU-commissievoorzitter Jean-Claude Juncker en de Britse eerste minister Theresa May. Juncker omhelst iedereen. Hij omhelst zelfs de Britse minister voor de Brexit David Davis. Het stelt dus niets voor.

Vorige maandag reisden May en Davis van Londen naar Brussel, in een poging om de impasse in de brexitonderhandelingen te doorbreken. Het bezoek, een diner inbegrepen, was geen succes. Integendeel. Beide partijen verhardden zelfs hun standpunt.

De komende maanden moeten de onderhandelaars meer vaart zetten achter de onderhandelingen. Daar waren Juncker en May het allebei over eens. “Het werkdiner vond plaats in een constructieve, vriendschappelijke sfeer”, stond nog in de persmededeling. Veel meer details over de inhoud van hun overleg gaven ze niet.

Hoewel Downing Street aan de BBC liet weten dat het diner al wekenlang gepland stond, had het toch alles van een spoedvergadering. Na het einde van alweer een ronde scheidingsgesprekken tussen David Davis en EU-onderhandelaar Michel Barnier was gebleken dat er nauwelijks vooruitgang geboekt werd.

Michel Barnier sprak zelfs woordelijk van “een impasse”. En dat er “nauwelijks vooruitgang was”, had Barnier tijdens de persconferentie er koeltjes aan toegevoegd.
Waarna Davis: “We boeken wel degelijk vooruitgang, op verscheidene punten.” Davis leek er zijn aangeboren vrolijkheid niet bij te verliezen. 

De Europese Unie wil eerst de financiële afhandeling van de brexit regelen, voor ze gesprekken aangaat over de toekomstige handelsrelaties tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk. 

Die financiële regeling is niet meer of niet minder dan een zeer gepeperde factuur. De schattingen lopen uiteen, maar ze schommelen tussen de veertig en de honderd miljard euro.

De Britten houden het been stijf: daar kan gewoonweg geen sprake van zijn. Om het in de woorden van minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson te zeggen: “De EU kan ernaar fluiten.”

David Davis verwoordt het iets diplomatischer: “Ik ben het aan de Britse belastingbetaler verplicht om dit grondig uit te zoeken.” Geef ‘m eens ongelijk. De EU heeft nog steeds geen gedetailleerde lijst gepubliceerd waarin de genoemde sommen verantwoord worden.   

Volgens Davis eindigen de Britse verplichtingen aan de EU op het moment dat het land de Unie verlaat, te weten in maart 2019. Of in extremis tot 2021, na het einde van de overgangsperiode van twee jaar. De Europese Unie daarentegen vindt dat de Britten ook mogen opdraaien voor verplichtingen die pas daarna aflopen: pensioenen van EU-ambtenaren bijvoorbeeld, of leningen aan landen als Oekraïne.

May keerde, na haar “constructieve en vriendelijke” diner met Juncker met lege handen terug naar Londen. Als de lidstaten op de volgende top Michel Barnier in zijn conclusies volgen, kan de vernedering nauwelijks groter zijn.

Tenzij de onderhandelingen compleet mislukken, maar het ziet er niet naar uit dat Theresa May het nog zolang als Conservatief partijleider en eerste minister zal volhouden.

Hebt u haar vertoning op het partijcongres enkele weken geleden ook gezien? Sindsdien hangt haar premierschap aan een zijden draadje. “De Britse droom”, zo luidde de titel van haar toespraak. Ik kreeg bijna medelijden met haar. Eerst sloop een man naar haar katheder om haar een formulier te overhandigen: het was een ontslagbrief, en hij zei erbij dat Boris hem dat gevraagd had. Was ze nu zo slim geweest om het formulier niet aan te nemen, maar nee: ze zei nog net geen dank-u-wel. 

Daarna raakte ze haar stem kwijt. Niet één keer, geen twee keer, geen drie keer, maar vele keren. Pas toen de minister van Financiën haar een pastille had toegestopt, begon het enigszins te beteren.

En als klap op de vuurpijl begonnen achter haar de letters van de slogan “A Country That Works For Everyone” van de muur te vallen.

Niemand  die nog hoorde wat ze te zeggen had.

Het is triest natuurlijk, en ook niet relevant: het is niet omdat je een kikker in de keel hebt of omdat je security niet deugt dat je een slecht beleid voert. Maar in de Britse politiek is alles symboliek. Spindoctors en pr-mensen houden alles in zo’n strakke regie dat zelfs een letter die van een muur valt de ampleur van een nationale catastrofe krijgt.

Het is dodelijk voor je autoriteit en voor je politieke gezag wanneer het land zich een breuk lacht om je tegenslagen. Toen ze de zaal verliet, probeerde May een verbeten glimlach op te zetten, en wees ze verontschuldigend op haar keel. Dat had ze niet mogen doen. De niets en niemand ontziende columnisten doopten hun pen toen al in vitriool.

Mays enige troost is dat Jeremy Corbyn, de tot voor kort nog omstreden leider van de Labourpartij, de Conservatieven zo erg de daver op het lijf jaagt dat alleen angst hen nog samenhoudt. In de aanloop naar het congres zoemde het in Westminster van de geruchten. Sommige Conservatieven zouden al volop aan het complotteren zijn om May te vervangen, maar niemand voelde zich geroepen om nu al de troepen aan te voeren in een bestorming van Downing Street.

Ze wachten liever tot May eerst de brexitkastanjes uit het vuur heeft gehaald. David Davis lijkt wel iets voor het ambt te voelen. 

Minister van Binnenlandse Zaken Amber Rudd ook, of de excentrieke Jacob Rees-Mogg. Ruth Davidson, de leider van de Schotse Conservatieven, is heel populair, heel welbespraakt en weet als ex-militair haar mannetje te staan, maar als lid van het Schotse parlement komt ze niet in aanmerking. Dan toch maar Boris Johnson?