Minder geld, meer en stiptere treinen: voor deze zware uitdagingen staat NMBS-baas Sophie Dutordoir

In het nieuwe Vervoersplan dat Dutordoir voorstelde net na haar aanstelling in maart, is bepaald dat het aanbod op het spoor met 5,1 procent omhoog moet in de komende jaren, vooral rond de grote steden. Het plan gaat in vanaf december en moet ook leiden tot snellere treinen. Het is de bedoeling om de reistijden te doen dalen met 3 procent. Kortom, je moet vaker de trein kunnen nemen en sneller op je bestemming raken.

"Veiligheid, stiptheid en realtime-communicatie met de reiziger", dat noemde Dutordoir eerder dit jaar haar prioriteiten. De stiptheid van de treinen is al jarenlang een pijnpunt bij de NMBS én een grote ergernis voor de pendelaars. "We halen nu rond de 90 procent stiptheid, maar dat kan en moet uiteraard nog beter", zei Bart Crols van de NMBS onlangs aan onze redactie. De spoorwegen werken al jaren met stiptheidsplannen. En die helpen wel, maar vertragingen zijn vaak een gevolg van overmacht, zo luidt het.

Als er een probleem is, moet er in de eerste plaats beter gecommuniceerd worden, zo vragen de reizigers. Dutordoir rekent daarvoor op een versterking van de communicatiecel, zowel qua personeel als qua materiaal.

De productiviteit van het NMBS-personeel moet de komende jaren telkens 4 procent stijgen. Dat is nodig want de overheidsdotatie daalt met 20 procent tegen 2020. De productiviteit verhogen -harder werken dus- was een van de stokpaardjes van voormalig spoorbaas Jo Cornu. Hij slaagde erin om een aantal maatregelen door te drukken, maar niet zonder felle conflicten met de vakbonden. Er blijft een logge structuur en veel bureaucratie binnen de NMBS. Maar een reorganisatie doorvoeren, zal niet eenvoudig zijn.

Hoeveel ruimte Dutordoir krijgt, hangt deels af van de vakbonden. Op de "reactiedag" van eerder deze maand na, bleef het dit jaar rustig bij de spoorbonden. Niemand zit te wachten op een herhaling van 2016, toen er verschillende stakingen na elkaar waren. Maar anderzijds zullen de vakbonden ook niet geneigd zijn om nieuwe toegevingen te doen. En er komen nog moeilijke dossiers aan, zoals de invoering van de minimale dienstverlening bij stakingen en de aanstaande liberalisering van het spoor.

Het is algemeen bekend dat de NMBS al heel lang op een schuldenberg zit van enkele miljarden euro. De spoorwegen moeten dus op zoek naar extra inkomsten. En die zullen niet van de overheid komen, want zoals gezegd gaat de dotatie in dalende lijn. Extra geld kan komen van de verkoop van eigendommen bijvoorbeeld, of van een verhoging van de ticketprijzen.

Dat er de voorbije jaren heel wat geld verloren is gegaan door foute investeringen bleek enkele dagen geleden nog, toen het nieuws bekendraakte dat er 30 miljoen euro is geïnvesteerd in een eengemaakt ticketsysteem dat slecht werkte. Het project is nu stopgezet.

Last but not least: de NMBS is een overheidsbedrijf en dat betekent onder meer dat de zitjes in de raad van bestuur verdeeld worden door de federale regering. Politieke bemoeienis is dus nooit ver weg. Daarmee omgaan wordt ook een forse uitdaging voor Dutordoir.