“Er zullen zeer weinig mensen zijn die plezier scheppen in het invullen van hun belastingaangifte”, zegt Bart Soenens. “Dat de overheid je verplicht om het te doen, maakt de klus helemaal tot een korvee. Bovendien zien sommige mensen er ook het nut niet van in. Want die mannen van de fiscus weten toch al alles van mij! Allemaal negatieve gevoelens die verzacht worden als je het invullen uitstelt.”

Hoe komt het dan dat niet iedereen tot de laatste dag wacht?

“Dat kan te maken hebben met je persoonlijkheid”, aldus professor Soenens. “Meer gewetensvolle mensen - die alles netjes op orde willen en houden van structuur - zullen zich niet gauw bezondigen aan uitstelgedrag.”

“Maar los van je persoonlijkheid speelt ook de motivatie om je aangifte in te vullen mee. Met andere woorden: het is niet omdat iets niet leuk is, dat je geen redenen kan hebben om het toch te doen. Geld terugkrijgen kan een motief zijn om dat zonder al te veel weerzin te doen. Maar je kan ook dieper gaan en geloven dat belastingen zinvol zijn voor de maatschappij.”

Is het uitstelgedrag te vergelijken met dat van de student die pas de dag voor het examen zijn cursus voor het eerst openslaat?

“Ja en neen”, vindt Bart Soenens. “In beide situaties voel je een onaangename druk om een vervelend karwei uit te voeren. Maar uitstelgedrag bij studenten heeft vaak ook te maken met faalangst. In ons jargon noemen we dat gedrag self-handicapping. Je werpt allerlei obstakels voor jezelf op. Als je dan niet slaagt, kan je het steken op het feit dat je te laat bent begonnen met studeren. Zo blijft je ego buiten schot.”

Wat kan de fiscus doen om de aangiftes vroeger binnen te krijgen: de burger nog meer tijd gunnen?

“Veel tijd geeft flexibiliteit voor wie het nut inziet van een belastingaangifte. Voor de anderen kan al die tijd zelfs een nadeel zijn: die mensen krijgen dan nog meer tijd om zich te ergeren en op te winden over de zinloosheid van een aangifte.”

Moet de fiscus dan burgers belonen die de aangifte vroeg versturen?

“Ook dat werkt maar bij een deel van de mensen. Beter lijkt me dat de fiscus op een bondige maar duidelijke manier uitlegt waarom het nuttig is om belastingen te betalen en wat de overheid er allemaal mee realiseert in het dagelijkse leven. Men denkt te vaak dat iedereen dat al weet maar het effect kan veel krachtiger zijn dan snelle invullers te belonen.”