Angst voor spinnen en slangen niet onze schuld maar die van onze voorouders

Om te onderzoeken of arachnofobie nu in de mens ingebakken zit dan wel aangeleerd is, gingen wetenschappers, onder leiding van het Duitse Max Planck Instituut voor Menselijke Cognitie en Hersenwetenschappen, aan de slag met de meest onschuldige en neutrale elementen van onze soort: baby's.

De idee is dat baby's van zes maanden de angst voor geleedpotigen nog niet cultureel aangeleerd kunnen hebben. De onderzoekers schotelden hen beelden van spinnen en van bloemen voor, terwijl ze veilig op de schoot van een ouder zaten. In een apart experiment kregen de kindjes beelden van slangen en van vissen te zien. Een infraroodscanner mat de graad van verwijding van hun pupillen om de hoeveelheid noradrenaline te bepalen, de chemische stof die iets zegt over de stressrespons: "Loop ik weg of ga ik de confrontatie aan?"

"Toen we de baby's beelden lieten zien van een slang of van een spin in plaats van een bloem of van een vis met dezelfde afmetingen en kleur, merkten we in hun reacties aanzienlijk verwijde pupillen op", zegt neurowetenschapster Stefanie Hoehl van het Max Planck Instituut en van de Universiteit van Wenen. "Bij constante lichtomstandigheden is deze wijziging in de grootte van de pupillen een belangrijk teken van het in werking treden van het noradrenerge systeem in de hersenen, dat stressreacties bepaalt. Zelfs de kleinste baby's leken gestresseerd door deze diersoorten."

Bij de spinnen was de gemiddelde pupilverwijding 0,14mm, terwijl die bij de bloemen amper 0,03 was. Bij slangen en vissen was het verschil wel minder opvallend, vermoedelijk omdat er in beide gevallen levende dieren getoond werden. Slangen en spinnen leken hoe dan ook de pupillen het meest te verwijden, zelfs bij de allerjongste kindjes die niet anders kunnen dan 'maagdelijk' naar die dieren te kijken.

De onderzoekers concluderen dat de angst voor spinnen en slangen van "evolutionaire oorsprong" is. "Net zoals bij primaten stellen mechanismen in onze hersenen ons in staat om objecten als 'spin' en 'slang' te identificeren en om er snel op te reageren", verklaart Hoehl. Verondersteld wordt dat onze verre voorouders, in tegenstelling tot wij, destijds niet het geluk hadden om gevaarlijke slangen of spinnen grotendeels te ontlopen. De afkeer die sommigen van ons vandaag voelen voor de genoemde beestjes zou zo weleens een overblijfsel kunnen zijn van een overlevingsinstinct uit lang vervlogen tijden.

De studie werd gepubliceerd in Frontiers in Psychology.