Mozaïek van keizer Caligula duikt op in New York als... bijzettafel

De mozaïek, vervaardigd uit groen en rood porfier, serpentijn en glas, deed dienst als decoratie op een van de schepen van de extravagante Romeinse keizer Caligula. Die boten voeren op het meer van Nemi tijdens diens regeerperiode van 37 tot 41 na Christus. Ze waren de ideale locatie voor religieuze plechtigheden of voor de vele orgieën die de beruchte keizer organiseerde. De schepen waren rijkelijk versierd met goud, ivoor en marmer. Ze waren uitgerust met baden, verwarming en stromend water.

Na de val van Caligula zonken de schepen. In de jaren 1930 gaf dictator Benito Mussolini de opdracht om het meer van Nemi te dreggen. Met succes: het wrak van twee vaartuigen kon worden bovengehaald. De overblijfselen, waaronder de bewuste mozaïek, werden ondergebracht in een daartoe speciaal museum in het plaatsje Nemi. Van waaruit de kunstwerken dus tijdens WOII verdwenen.

Verloren voor de mensheid? Niet als het van het 'kunstteam' van de Italiaanse militaire politie afhing. Deze eenheid heeft tot taak het Italiaanse kunstpatrimonium te beschermen en, indien verdwenen, op te sporen. Speurders van het team beten zich vast in de mozaïek van Caligula. Een spoor bracht hen tot bij een Italiaanse verzamelaar met een appartement op Park Avenue in New York.

Volgens het onderzoek belandde de mozaïek in de jaren '60 bij een New Yorkse antiquair. De Italiaanse verzamelaar kocht het op zijn beurt van een aristocratische familie. Zich onbewust van de oorsprong, gebruikten de man en zijn echtgenote het antieke kunstwerk als bijzettafeltje voor de koffie.

Van zodra de eigenaars vernamen dat de mozaïek eigenlijk op illegale wijze in hun bezit was gekomen, gaven ze het spontaan terug aan de Italiaanse staat. Het werk wordt nu teruggebracht naar Nemi. Daar werd het museum intussen weer opgebouwd.