Door deze technologie wordt de echte wereld saai (en we moeten ons daar vragen bij stellen)

“Ik was misschien wat naïef. Ik dacht: je bouwt één leuke applicatie en iedereen springt meteen op de kar. Dat was dus niet zo.” Tina Stroobandt bracht drie jaar geleden een kinderboek met augmented reality (AR) op de markt. Wanneer je een tablet naar het boek richt, begint opeens een schattige cavia te zingen in de virtuele wereld. Het boek had weliswaar succes en werd bejubeld, maar op de grote doorbraak van de technologie bleef het wachten.

Dat is nu wel anders. Stroobrandt merkt opeens verhoogde interesse voor alles dat enigszins naar gemengde realiteit ruikt. In haar bedrijf World of Waw worden volop toepassingen voor augmented reality gebouwd. “We hebben bijvoorbeeld een app gemaakt voor een bedrijf dat koffieautomaten verkoopt. Vertegenwoordigers kunnen rechtstreeks aan hun klanten tonen hoe zo’n machine er in hun zaak uitziet en hoeveel plaats dat inneemt. Dat spreekt meteen tot de verbeelding.”

Pokémons

Gemengde realiteit leek lang een net-niet-verhaal te worden. Tot het bijna geruisloos ons leven binnensloop. Denk maar aan de populaire gezichtsfilters van Snapchat en Instagram, waarmee iedereen er als een kat of een hond kan uitzien. Een beetje onnozel misschien, maar het is vandaag waarschijnlijk met voorsprong de meest gebruikte vorm van augmented reality.

Akkoord, het zijn geen ingrijpende vernieuwingen die ons leven veranderen, maar ze zijn er nu wel omdat de technologie nu pas op punt staat. “De smartphones zijn nog maar net sterk genoeg om echt op een realistische manier digitale informatie te projecteren op dat camerabeeld. En bedrijven als Apple hebben nog maar pas de bouwstenen aan ontwikkelaars gegeven om gemakkelijk die virtuele lagen te bouwen”, weet Stroobandt.

De sterkte van zo’n virtuele laag boven op de echte wereld werd twee zomers geleden pijnlijk duidelijk bij het grote publiek. Anders zo rustige buurten werden opeens overspoeld door jongeren met smartphones en powerbanks, druk op zoek naar zeldzame Pokémons. De monsters, die verstopt zaten in de echte wereld via de camera van de smartphone, toonden nog maar een glimp van wat augmented reality kan bieden.

Twee jaar later lijkt het erop dat AR veel meer wordt dan een spel. Grote spelers als Airbus, MasterCard en Ikea zijn op de AR-trein gesprongen. Met een nieuwe app laat de meubelgigant zijn klanten virtueel meubels in de kamer plaatsen. “We zeggen al twee jaar dat bedrijven daarop moeten inzetten, maar nu zo’n internationale speler het doet, beseft iedereen opeens het belang. Wij zijn Ikea zeer dankbaar”, lacht Stroobandt.

Onlinemeubelverkopers zullen uiteindelijk niet zonder kunnen, denkt ze. “Als mensen al bereid zijn om online meubels te kopen en ze krijgen de mogelijkheid om ze eerst virtueel te testen, dan ga je niet naar een onlinewinkel die dat niet aanbiedt. Zeker als bij die laatste zal blijken dat die sofa toch niet in je woonkamer past.”

Complexe handelingen

Zoals de manier waarop online shoppen kan veranderen, kunnen ook hele industrieën ingrijpend veranderen door AR. “Veel van die AR-toepassingen zijn leuk om te zien en om naar te kijken, maar het moet meer zijn dan een gadget. Je moet er meer mee doen als mensen het ook effectief willen gebruiken”, weet VUB-professor Peter Schelkens.

Hij werkt mee aan het Vlaamse onderzoeksproject ARIA. Daarbij bestuderen onderzoekers hoe augmented reality op een efficiënte manier kan worden ingezet bij Vlaamse bedrijven. “Neem nu een chemische fabriek. Daarbij komt het onderhoudspersoneel terecht in heel afwisselende, complexe situaties. Het duurt telkens weer een hele tijd om alle installaties onder de knie te krijgen. We kunnen die werknemers een bril met een ingebouwde camera geven. Ze krijgen dan automatisch instructies te zien bij complexe handelingen.”

Zo’n systeem moet precies herkennen en weten wat er gebeurt. Zo controleert het ook of alle veiligheidsvoorschriften worden gevolgd. De AR-bril herkent bepaalde voorwerpen en geeft op basis daarvan de juiste instructies. Dat is nogal verregaand, geeft Schelkens toe. “Werknemers voelen zich misschien meer bekeken, maar het is een kwestie van geven en nemen. Als de werknemer beseft dat er een duidelijk voordeel is, aanvaardt hij dat.”

Schelkens gelooft er sterk in dat AR een grote impact zal hebben op de industrie. “Vooral in omgevingen waar grote efficiëntiewinst te boeken is op het vlak van veiligheid of iets dat de taak van de werknemer kan vereenvoudigen. De concurrentie is bikkelhard. Elke manier waarop taken efficiënter en betrouwbaarder kunnen worden uitgevoerd, zijn een voordeel.”

Zo’n AR-industrie is weliswaar complex en niet meteen voor morgen, geeft Schelkens toe. “De technologie begint matuur te worden, maar voor de grote accuraatheid moeten we nog één of twee generaties wachten. De artificiële intelligentie van zo’n systeem moet ver genoeg staan.” 

Met andere woorden: zo’n intelligente bril moet weten dat het bedrijf een bepaald soort type vijs gebruikt en dat de werknemer geen vijs van 8 millimeter, maar een van 6 millimeter nodig heeft. “Het is geen evidente oefening om dat aan te leren. De ontwikkelkosten zijn vaak heel hoog. De kostenbatenanalyse valt voor bedrijven nu nog wat nadelig uit.”

Gezichten herkennen

Iedereen lijkt het erover eens dat de manier waarop we vandaag die gemengde realiteit beleven nog niet op punt staat. Maar iedereen weet wel hoe het beter kan worden. “Met zo’n bril”, weet Tina Stroobandt. De meest logische manier om die gemengde realiteit te beleven, is door die virtuele laag rechtstreeks in het gezichtsveld te brengen.

“En net zoals de eerste gsm zal zo’n bril er ook wat onhandig uitzien. Maar geleidelijk aan zullen mensen daaraan wennen. Sommigen zullen er niets van willen weten, anderen juist wel omdat ze een hele dag door alles in beeld willen brengen. Nog anderen omdat ze geen gezichten kunnen onthouden en telkens een herinnering willen krijgen als iemand voor hun neus staat.”

“Chirurgen dragen nu al brillen”, haalt onderzoeker Peter Schelkens aan. Hij denkt niet dat mensen continu zo’n optische lens zullen dragen, maar wel in bepaalde situaties. “Bij operaties hangen nu beeldschermen in de buurt van chirurgen. Het zijn 3D-presentaties of röntgenfoto’s. Met een bril van goede resolutie zou je die schermen in die bril kunnen integreren. Soms kunnen die precies over het orgaan van de patiënt worden gelegd.”

Niemand weet hoe de perfecte bril, contactlens of ervaring er zal uitzien. Maar iedereen springt er wel op. De markt is gigantisch. Neem nu de mysterieuze Amerikaanse start-up Magic Leap. Het geheimzinnige bedrijf belooft al sinds 2015 dat het een beloftevolle en compacte manier op de markt zal brengen om gemengde realiteit te beleven. Het bedrijf haalde nog maar pas 430 miljoen euro op tijdens een nieuwe investeringsronde. Magic Loop krijgt nu een waanzinnige waardering van iets meer dan 5 miljard euro opgeplakt.

Het enige probleem? Het bedrijf heeft nog geen product op de markt gebracht en er zijn grote twijfels of de technologie erachter ook echt werkt.

Het is tekenend voor het geld dat er in de AR-industrie omgaat en hoeveel zo’n superoplossing waard kan zijn. Alle grote spelers, waaronder Apple, Microsoft, Facebook en Google, zijn met gemengde realiteit bezig en gooien met cash. De markt voor AR zal tegen 2024 maar liefst 140 miljard euro waard zijn, schat het Amerikaanse onderzoeksbureau Global Market Insights.

Virtuele seksslaaf

Toch zorgt juist zo’n bril voor doemscenario’s. We zien het vandaag al bij virtuele realiteit: wanneer je zo’n onhandige headset opzet, kom je haast letterlijk terecht in een andere wereld. Hoe toegankelijker de virtuele wereld wordt, hoe meer we vrezen dat we ons daarin zullen verliezen. De omgeving is gesimuleerd, maar ons brein wordt voor de gek gehouden. Kan ons brein in die mate beïnvloed worden dat die virtuele realiteit definitieve sporen achterlaat?

“Dat zal zeker het geval zijn”, denkt technologiefilosoof Mark Coeckelbergh van de universiteit van Wenen. “Elk medium beïnvloedt hoe we denken en de manier waarop we naar de wereld kijken. Die effecten zijn moeilijk op voorhand te onderzoeken. Meestal krijg je pas na zo’n evolutie een totaalbeeld. Misschien gaan we de werkelijkheid – een wandeling in de natuur – opeens raar of zelfs saai vinden.”

In de virtuele realiteit zou een gewelddadige game kunnen aanvoelen als een moord. En wat gebeurt er wanneer mensen een virtuele replica van hun partner nabouwen om seksuele handelingen uit te voeren die in de echte wereld niet mogen?

“Het is niet zozeer dat je videogames gaat spelen en daarna iemand gaat neerschieten of vermoorden. Maar telkens wanneer je iets opnieuw doet, oefen je jezelf daarin. Je geest en lichaam veranderen. Met het veel realistischere AR zullen je geest en lichaam nog meer getraind worden in bepaalde handelingen. Je karakter zal die richting uitgaan, zelfs al doe je het niet meteen in het echt.”

En iemand zal ook beslissen welke virtuele laag we te zien krijgen. We zullen misschien de keuze moeten maken tussen een dure bril van Apple, die onze privacy niet te grabbel gooit, of een goedkoper exemplaar van Facebook en Google dat ons met virtuele advertenties overlaadt.

“Het grootste gevaar is dat we niet meer merken of weten wat er met al die data gebeurt”, zegt Coeckelbergh. “Het gemak zal ons verleiden. We gaan die dingen gebruiken en onze data – alles wat we gebruiken, doen en zien – kan worden doorgestuurd naar de eigenaars van die bril.”

“Begrijp mij niet verkeerd. Bij de ontwikkeling van het schrift waren ook tegenstanders, maar we hebben het gedaan en de meeste boeken zijn niet slecht. Maar de ontwikkeling van technologie gaat razendsnel”, waarschuwt Coeckelbergh. “We waren amper voorbereid op hoe het internet onze manier van leven en werken zou veranderen. Waarom zouden we ons deze keer niet beter voorbereiden door voldoende onderzoek en een sterk beleid?

***

Hoe toegevoegde realiteit ons leven vandaag al vergemakkelijkt

Meubels virtueel uittesten

Ikea lost met Place een prangend koopprobleem op: past iets wat ik koop wel in mijn interieur? Heel wat meubels die online worden besteld, worden teruggestuurd omdat ze uiteindelijk te groot zijn of niet in huis passen. De AR-technologie van Apple analyseert op de telefoon de omgeving met behulp van de camera, gyroscoop en bewegingsmeters. ARKit berekent de precieze plek in de ruimte en weet zo of die nieuwe Ikea-kast (letterlijk) in huis past.

Ikea Place voor iOS

Simultaan vertalen

Stel: je loopt rond op een plein in Japan. Je ziet allerlei borden staan waarop duidelijk aanwijzingen staan, maar je begrijpt er uiteraard niets van. Wanneer je de camera van je smartphone naar zo’n bord richt, worden die borden via augmented reality vanuit het Japans rechtstreeks vertaald naar het Engels. Het kan nog niet naar het Nederlands, maar dat komt er ongetwijfeld aan. Die mogelijkheid zit vandaag al ingebakken in Google Translate.

Google Translate voor iOS en Android

Meten en plattegronden maken

Door slimme software kunnen apps met augmented reality onmiddellijk berekenen wat de exacte afstanden tussen bepaalde punten zijn. Zo kun je niet alleen gemakkelijk meten hoe lang iets is, maar ook plattegronden van je huis of woonkamer maken.

AR MeasureKit voor iOS, PLNAR voor iOS en magicplan voor iOS

De sterrenhemel zien

Bekijk hoe de sterren in de hemel er in real-time uitzien door de camera van je iPhone of iPad. Je wijst met het toestel naar de lucht en kunt meteen zien waar sterren en planeten zich bevinden. Sky Guide AR is een app met oog voor detail: de sterrenhemel verdwijnt achter gebouwen en bomen.

Sky Guide AR voor iOS

Verrijkt nieuws

De app van nieuwssite Quartz gebruikt toegevoegde realiteit om bepaalde voorwerpen uit nieuwsberichten tot leven te brengen. Zo kun je bijvoorbeeld zien hoe bepaalde satellieten van de NASA of bekende monumenten eruitzien in ware grootte als ze bij je thuis in de woonkamer zouden staan.

Quartz voor iOS en Android

Een nieuwe manier van spelen

Met augmented reality kunnen virtuele veldslagen worden uitgevochten op de keukentafel. Het ziet er allemaal spectaculair uit, maar het lijkt vooral leuk voor de show. In de praktijk werkt het meestal niet zo handig.

Zombie Gunship Revenant AR, Stack AR, Egg, Inc. voor iOS

Aders vinden

Een grote schrik voor patiënten bij bloedproeven is dat de verpleegkundige niet meteen de ader vindt. Het toestel AccuVein gebruikt AR-technologie om via een soort scanner een rood licht over de huid te projecteren. Het toont de verpleegkundige dan precies waar de aders in het lichaam zijn, waardoor sneller juist geprikt kan worden.

accuvein.com

Virtuele dashboards in de wagen

Ook in het verkeer zou gemengde realiteit een belangrijke rol kunnen spelen. De route wordt rechtstreeks op het dashboard van je wagen geprojecteerd. Berichten, telefoongesprekken lopen allemaal vlot binnen, zonder dat je je ogen van de weg moet houden. Navdy is een bedrijf dat daar indrukwekkende stappen zet en zelfs al een toestel op de markt heeft.

navdy.com