Videospeler inladen...

Christo: "De wereld kan best zonder mijn ingepakte kunst"

Christo stelt voor het eerst sinds tientallen jaren tentoon in ons land. "Urban projects" heet de expositie in ING Art Center, en ze was de aanleiding voor een bijzonder aardig interview met de 82-jarige kunstenaar die tot geen enkele stijl of school behoort, die gewoon samen met zijn vrouw en partner in crime Jeanne-Claude mooie dingen maakte, overal ter wereld. Een bedoeling, laat staan een politieke boodschap heeft hij daar niet mee. Schoonheid en unieke ervaringen beleven en delen, zijn de drijfveren.  

Van potlood tot reusachtig project

Hij wil niet aangesproken worden als "mister Christo". Gewoon "Christo", dat is zijn echte voornaam, sinds zijn geboorte in Bulgarije in 1935. Het werd ook zijn artiestennaam. Mijn eerste vraag gaat over het wonder dat al die soms gigantische projecten ooit, decennia voor de voltooiing, gestart zijn met een klein tekeningetje in potlood. Ja, het zijn ook geen gewone sculpturen, steekt Christo Vladimirov Javacheff van wal voor ik mijn vraag helemaal heb kunnen formuleren. "Vergeet niet dat ik onder meer architectuur heb gestudeerd. En de architect begint met een blad papier en een potlood." Daarna maakt Christo fotomontages, er hangen er enkele aandoenlijke op de tentoonstelling, wat knullig gemonteerd of gefotoshopt, sommige met plastic of zeil over geplakt, bijna bas-reliefs. 

Videospeler inladen...

Die tussenstadia vertalen de esthetische evolutie naar de uiteindelijke voltooiing van het hele project. "Het zou een totale leugen zijn als ik beweer dat ik in 1972 wist hoe de Reichtstag in Berlijn in 1995 zou uitdraaien", zegt Christo. "Ik moest dan nog alles ontdekken, de psychologie van de Duitser onderzoeken, de administratieve problemen overwinnen, de fysieke aspecten van het werk ervaren, het licht, de wind. Daar hadden we in onze studio in Manhattan geen idee van". Uiteindelijk kozen Christo en Jeanne-Claude voor een zilverkeurig textiel, versterkt met strookjes aluminium. 

CHRISTO

Geen favoriet kind

Christo heeft de wereld verbaasd met heroïsche projecten. Heeft hij een favoriet werk? "Meneer, hoeveel kinderen heb je?", reageert hij. "Wat is je lievelingskind? Dat kan je niet vragen." Elk project was als een kind voor hen, benadrukt hij, dat helemaal bij een bepaalde periode van hun leven behoorde, en "daarom hielden we ervan". (Christo en Jeanne-Claude hebben één zoon, Cyril Christo, die naam maakt in de wereld van design). In 1969, als jonge kunstenaars, pakten ze een woeste kuststrook in Australië in, met rotsen, de branding, er zwommen haaien. "It was madness!", zegt Christo nu. "Maar het behoorde tot die periode van ons leven."

Twee weken, en afgelopen, voorbij

Na al dat werk en die enorme herculische arbeid, blijft het officiële project 14 tot 16 dagen staan. Dan verdwijnt het, en het komt nooit meer weer, jamais. "Dat komt overeen met het leven", zegt Christo, "de meest authentieke ervaringen zijn kort en tijdsgebonden. Het echte leven heeft geen repeat-toets. Je moet houden van de unieke omstandigheden van hèt ogenblik. De eeuwigheid bestaat niet." 

Het eeuwige leven bestaat niet, alleen het nu en de herinnering

Videospeler inladen...

Trouwens, Christo vindt niet dat hij zo hard werkt, hij geniet van de inspanning, van het vinden van een geschikt terrein, overleggen en plannen en knutselen met zo veel mensen, het geleidelijk ontdekken wat het zal worden. Een belangrijk aspect in die voorbereiding is de totale controle over het project om elke commercialiteit te vermijden. Christo huurt het terrein, ook dat van de Reichstag in 1995, tot een halve kilometer rond de plek om  commerciële en publicitaire aspecten te weren. Dat kost miljoenen. Het werk moet volledig gratis bekeken kunnen worden, niemand mag er financieel belang bij hebben.

De ingepakte Reichstag in Berlijn oversteeg de politiek

Het enige politieke werk dat Christo maakte, was "The iron curtain", een stapel olievaten die gedurende acht uur de Rue Visconti in Parijs afsloot, een verwijzing naar de toen gebouwde Berlijnse muur. De Reichstag in Berlijn, kort voor dat historische monument opnieuw het parlement van het verenigde Duitsland werd, had geen directe politieke bedoeling.  

Reporters

Ik hou van de real thing, wind, zon, regen, mensen. Niet van computers en telefoons.

De Reichtstag is een site, volgestouwd met geschiedenis. Bij het project ging het over tientallen kilometers kunststof en touw, echte wind, zonneschijn, regen...''Ik hou van the real things", zegt Christo, "ik sta 14 uren per dag overeind, ik beweeg graag. Ik kan niet autorijden, ik haat telefoneren, ik sla nooit een computer open, omdat ik alleen van echte dingen hou." Christo was daarom erg blij toen er sneeuw viel op ingepakte bomen en op 7.000 poortjes met oranje linnen doeken in Central Park in New York.  Het kunstwerk speelde met de echte wereld. 

CHRISTO

De kunst van Christo is nutteloos

"Wat zinledig is, voelt zich vrij", zegt Christo. "Nuttige zaken zijn niet vrij. Mijn projecten zijn radicaal. De wereld kan zonder. Niemand heeft de ingepakte Reichstag nodig. Alleen de mens kan dergelijke zinledige dingen bereiken." De Reichstag is een perfect voorbeeld. Het waren bergbeklimmers, ervaren alpinisten, die de kunststof en de kabels aanbrachten. Er stonden geen steigers met zeilen die het werk aan het oog onttrokken. Van achter een afsluiting kon het publiek dat bekijken. Toen het inpakken klaar was, mochten de toeschouwers vlakbij komen. Het was mooi om zien hoe ze alles ontdekten, het op de wind bewegende textiel durfden aanraken. Hebt u in Berlijn of Brussel ooit een mens een gebouw zien betasten?''   

Videospeler inladen...

Jeanne-Claude Denat de Guillebon

Jeanne-Claude is net zoals Christo geboren op 13 juni 1935. Ze ontmoetten elkaar toen Christo portretten schilderde van haar ouders. Sindsdien waren ze onafscheidelijk. Ze was zijn strengste criticus en adviseur. Acht jaar geleden overleed Jeanne-Claude. Velen vreesden dat Christo geradbraakt zou zijn, dat er een einde zou komen aan een prachtig verhaal. Niets was minder waar. Dat komt omdat alle concepten waar hij nu aan werkt, nog mee door Jeanne-Claude zijn voorbereid. "We werken nog altijd samen." 

De toekomst

De 82-jarige kunstenaar is in topconditie. Hij eet alleen 's avonds. Het ontbijt bestaat uit yoghurt met look. Hij woont al een halve eeuw in hetzelfde 19e eeuwse industriële gebouw in Manhattan, zonder lift. De 90 traptreden rent hij verschillende keren per dag op en neer.  Nooit zit hij stil. 

Videospeler inladen...

Christo werkt opnieuw aan verschillende projecten tegelijk. Het belangrijkste is de mastaba in Abu Dhabi, dat het grootste kunstwerk in de geschiedenis moet worden, de pyramide van Gizeh kan er helemaal in. Voor het eerst gaat het om een gesubsidieerd werk, de Verenigde Arabische Emiraten betalen, en om een structuur die uitzonderlijk zal blijven staan. Een mastaba is een oorspronkelijk Mesopotaams bouwwerk dat het midden houdt tussen een piramide en een ziggurat, met twee vlakke en twee schuine wanden. Christo grijpt voor het basismateriaal weer naar zijn begindagen: de mastaba zal bestaan uit 400.000 gestapelde vaten. Hij bedacht het project 40 jaar geleden...

Christo was al vaak in België en Nederland. In 1978 was er in het PSK een tentoonstelling over zijn kilometerslange afsluiting van een ravijn in de Verenigde Staten. Hij had echter nooit ideeën voor projecten in ons land.   

CHRISTO

"Christo & Jeanne-Claude urban projects" is tot en met 25 februari 2018 te zien in het ING Art Center in Brussel.  

Meest gelezen