Het gaat om de Katla, een vulkaan van 1.450 meter hoog. Die ligt aan de zuidkust van het eiland. Eerder barstte die vulkaan al uit in 1955 en in 1999, maar de uitbarstingen waren toen niet hevig genoeg om een ijslaag die de krater afdekt helemaal te doorbreken. De omgeving had er toen dus geen last van. In 1918 was dat wél het geval. Na de uitbarsting toen, spuwde de vulkaan zo’n vijf weken lang as de lucht in. Sinds de jaren ‘60 wordt al gewacht op een nieuwe grote uitbarsting.

Twee aardbevingen die maandag plaatsvonden zouden erop wijzen dat die er nu zit aan te komen. De eerste beving was er een met een kracht van 4,2 op de schaal van Richter. De volgende had een magnitude van 4,5. Er werden ook ongeveer 20 naschokken opgetekend. Dat zijn de zwaarste bevingen rond de vulkaan in 40 jaar. Gevreesd wordt dat de trillingen een uitbarsting ook nog eens kunnen bespoedigen. “Het is een behoorlijk dynamische situatie op dit moment, en dat zal de komende uren en dagen zo blijven”, aldus wetenschapper Matthew Roberts van het meteorologisch instituut van IJsland.

Gevaarlijk

De Katla is een van de grootste, meest actieve en tegelijk een van de gevaarlijkste vulkanen van IJsland. Het is namelijk een vulkaan met een enorme magmakamer, en dat kan bij een uitbarsting ernstige gevolgen hebben. De vulkaan ligt onder de Mýrdalsjökull gletjser. Wat Katla vooral gevaarlijk maakt, is dat een uitbarsting enorme overstromingen op het eiland tot gevolg kan hebben, aangezien de warme lava grote stukken ijs en sneeuw kan doen smelten. De Katla kent alleszins een geschiedenis van gewelddadige erupties.

Dankzij de ijslaag rond en op de vulkaan zou het nog ongeveer een uur duren vooraleer de hete lava bij een uitbarsting ook echt uit de vulkaan komt. Daardoor zou er genoeg tijd zijn om het gebied te evacueren van zodra het zover is.

“Het is alleszins geen kwestie meer van óf er een uitbarsting komt, maar wel wanneer die er zal zijn”, zo waarschuwde Kristín Jónsdóttir, Earthquake Hazards Coordinator bij de IJslandse meteorologische dienst dinsdagochtend op de IJslandse radio nog.

2 jaar na de Eyjafjallajökull

Er lijkt dus vanalles aan de gang in en rond vulkaan Katla. Meer nog: in het verleden barstte de Katla vaak uit zo’n 2 jaar na de Eyjafjallajokull, die op amper 25 kilometer van de Katla ligt. De uitbarsting van die vulkaan dateert al van 2010 intussen. Toen werd het vliegverkeer in Europa helemaal in de war gestuurd door een aswolk van de vulkaan in de lucht.

Aangezien de Katla groter is dan buur Eyjafjallajökull, kan die mogelijk ook een nog grotere aswolk de lucht insturen. Bij de uitbarsting van de Katla in 1918 kwamen er vijf keer zoveel assen in de lucht dan bij de uitbarsting van de Eyjafjallajökull zes jaar geleden, en de uitbarsting kan ook zo’n 50 keer krachtiger zijn. “En dat kan nog meer ernstige gevolgen hebben voor het vliegverkeer dan bij die uitbarsting van toen in 2010”, zei Andy Hooper van de Delft University of Technology eeder al. Aswolken afkomstig van de Katla zouden jaren boven IJsland kunnen blijven hangen en zouden het weer op wereldwijde schaal kunnen verstoren.

1,3 miljoen doden

De laatste keer dat zoiets gebeurde in IJsland, was toen de Laki in 1783 uitbarstte. Er stierven naar schatting toen zo’n 300.000 mensen in Europa onmiddellijk als gevolg van de eruptie aangezien het grootste deel van Europa bedekt was met giftige gassen. Ook nadien stierven er nog mensen: ongeveer 1 miljoen mensen lieten het leven door de gevolgen van de uitbarsting, zoals gewassen die niet meer eetbaar waren door de aswolken, winters die kouder waren dan normaal,... “Aangezien de wereldbevolking in die tijd minder dan 1 miljard bedroeg, en we nu met veel meer zijn, kunnen de gevolgen bij een grote uitbarsting van de Katla nu veel groter en ernstiger zijn”, zo klinkt het bij vulkanologen

Hekla

IJslandse experts waarschuwden 2 maanden geleden al voor de uitbarsting van een andere vulkaan, de Hekla. Als die zou uitbarsten, zouden we voor een grote ramp staan, zo klonk het toen.