Vandaag begint het post-Bhumibol-tijdperk in Thailand en dat houdt risico's in
Meer dan een jaar lang lag de politiek in Thailand stil uit respect voor de overleden koning Bhumibol, maar daar komt nu een einde aan. Een onbekende factor daarbij is de nieuwe koning Maha Vajiralongkorn.
De rouw die meer dan een jaar geduurd heeft, was een soort politieke sperperiode die de huidige machthebbers niet zo slecht uitkwam. De rood- en geelhemden van de twee grote politieke strekkingen die elkaar normaal rauw lusten, tooiden zich beiden in het zwart van rouw.
Wie dat niet deed, dreigde immers politiek zelfmoord te plegen. De door het gerecht veroordeelde ex-premier Yingluck Shinawatra vluchtte weliswaar nog voor de uitspraak het land uit, maar ze hield zich gedeisd en het is ook niet bekend waar ze naartoe is. Dat kan nu anders worden.
Gisteravond is een einde gekomen aan de vijf dagen durende crematieceremonie voor koning Bhumibol en meteen ook aan de rouwperiode. Vanaf vandaag herneemt het gewone leven in Thailand en dus keren wellicht ook de nog altijd grote politieke spanningen terug.
Terugkeer naar de "semi-democratie"?
De volgende stap is de kroning van de nieuwe koning Maha Vajiralongkorn, de zoon van Bhumibol, (foto hieronder). In december vorig jaar is hij tot koning uitgeroepen, maar de officiële kroningsceremonie moet nog plaatsvinden. Bij Bhumibol zelf kwam die er overigens pas na vier jaar toen hij zijn studies in Zwitserland afgerond had.
Wel heeft de nieuwe koning in april de nieuwe grondwet ondertekend die opgesteld was door een comité onder inspiratie van de huidige machthebber, premier en voormalig stafchef generaal Prayuth Chan-ocha, die in 2014 met een militaire coup aan de macht kwam. Het was overigens al de 12e succesvolle staatsgreep en de 20e grondwet sinds het einde van het koninklijk absolutisme in Thailand in 1932. Cijfers om over na te denken.
Die nieuwe grondwet moet de terugkeer naar wat sommigen "de semi-democratie" noemen, mogelijk maken. Sinds 2001 zijn alle verkiezingen in Thailand gewonnen door de partij van de familie van de Shinawatra's, die telkens werden afgezet door het leger of door het Hooggerechtshof.
Of de nieuwe grondwet de Shinawatra's tegenhoudt, is niet duidelijk, maar wel komt er naast een verkozen Lagerhuis voortaan ook een Senaat met 250 leden die worden aangeduid door een comité onder controle van de legertop. Die Senaat moet de premier dan goedkeuren of kan die naar huis sturen. Of nog anders: de Thais mogen in de toekomst vrij hun parlement kiezen, maar dat staat dan onder curatele van de legertop. Het doet wat denken aan het systeem waarin de generaals in buurland Myanmar (Birma) Nobelprijswinnares Aung San Suu Kyi gevangen houden in haar regering.
Wat doet koning Maha Vajiralongkorn?
De twee grote partijen, de Puea Thai van ex-premier Yingluck Shinawatra en de Democratische partij van haar grote rivaal Abhisit Vejjajiva (premier tussen 2008 en 2011), zijn niet te spreken over de nieuwe grondwet, maar willen wel zo snel mogelijk nieuwe verkiezingen.
Sinds de staatsgreep van 2014 zijn die twee partijen buiten spel gezet. De coup was niet enkel tegen de Shinawatra's gericht, maar paste volgens sommige waarnemers in een breder plan van de militaire chefs om de verwachte troonswissel "zo vlot mogelijk te laten verlopen". Toen was al duidelijk dat de bejaarde koning Bhumibol die de spil van het land was, niet lang meer zou leven en de "top brass" wou dat de politieke heisa op straat "bevroren" zou worden.
Hoe dan ook kan de "time out" voor de politieke spanningen in Thailand niet eeuwig duren en de grote onbekende factor in dat militaire scenario is de nieuwe koning Maha Vajiralongkorn die voorlopig niet het prestige van zijn vader heeft, maar wel onder het aura van het quasi-goddelijk koningschap op de troon zit. Ook voor de huidige machthebbers is die nieuwe koning vrij onbekend en vooral onvoorspelbaar.