Honderdduizend bomen maken van Kopenhagen weer een groene oase
De Deense hoofdstad gaat prat op zijn duurzame imago, maar was jarenlang karig met het groen op straat. Daarom plant de gemeente nu 100.000 bomen bij: in parken, plantsoenen én bij bewoners in de tuin.
Ze is er maar wat blij mee, met haar van de stad Kopenhagen gekregen appel-, pruimen- en perenbomen. Alsof het haar eigen kinderen zijn, zo strekt Rikke Berlin Rasmussen (44) haar armen naar ze uit. "Kijk. Ze zijn alweer zo groot."
Architecten en bouwers waren qua toebedeling van groen besmet met minimalisme.
Berlin Rasmussen is één van de vele burgers van de Deense hoofdstad die de komende jaren zullen fungeren als pleegouders voor openbaar groen. Huizenbezitters met een stadstuin kunnen gratis bomen krijgen. De stad verstrekt naast fruitbomen ook duizenden lindes, esdoorns, berken, eiken en platanen.
Minimalisme
De 'adoptiebomen' zijn een van de creatieve manieren waarop Kopenhagen zichzelf letterlijk groener wil maken. De stad was jarenlang veel te karig in het aanplanten van bomen en wil in versneld tempo de schade inhalen. In minder dan tien jaar tijd moeten 100.000 extra bomen worden geplant.
Ironisch genoeg hebben ook veel bomen het veld moeten ruimen vanwege bredere fietspaden.
"Bomen hebben nooit zo hoog op de agenda gestaan. Maar dat gaat nu veranderen", zegt bomenambtenaar Rikke Hedegaard Christensen. Volgens haar is het grote probleem dat planologen jarenlang alleen maar gedacht hebben in strakke, grijze straten en pleinen. Architecten en bouwers kregen de vrije hand, maar waren qua toebedeling van groen besmet met minimalisme.
Ironisch genoeg hebben ook veel bomen het veld moeten ruimen vanwege bredere fietspaden. Bijna de helft van de inwoners van de stad fietst daardoor tegenwoordig naar het werk. Alleen heeft Kopenhagen het groen er wel voor 'vertrapt'.
Passen en meten
Niemand heeft precies zicht op hoeveel bomen er nog over zijn. In parken staan er nog wel veel. Toch is het een bomentekort nijpend, verzekert Christensen. Op straat zijn er nog 'maar' 17.000 over. En dat is veel te weinig.
De bomenkwestie is in Kopenhagen uitgegroeid tot een prestigestrijd. Zelfs kleine arbeiderssteden in Engeland hebben meer bomen.
Toch komen er daar relatief weinig extra bomen bij, omdat de ondergrond een voor bomenwortels haast ondoordringbare laag buizen, kabels en beton vormt. Ook spelen de kosten een rol. Een adoptieboom kost de lokale overheid ongeveer duizend euro aan inkoop en eenmalige administratie. Eenzelfde exemplaar tussen straattegels proppen kost het zestienvoudige.
Het wordt passen en meten om voor alle 100.000 bomen een plek te vinden. De gemeente dropt er naar verwachting meer dan 15.000 bij particulieren. Een dubbel aantal vindt zijn onderkomen in een nieuw stadsbos, terwijl de rest waarschijnlijk terechtkomt in bestaande parken en plantsoenen, of rond bejaardentehuizen, scholen en kinderdagverblijven.
De bomenkwestie is in Kopenhagen uitgegroeid tot een internationale prestigestrijd. Zelfs kleine arbeiderssteden in Engeland hebben meer bomen, blijkt uit het vel papier dat Christensen naar voren schuift. Haar bomenbenchmark toont tevens dat Londen een hogere bomendichtheid heeft en dat in Berlijn de straatbomen gemiddeld dichter bij elkaar staan.
Respectloos
De groene inhaalslag is mede te danken aan een burgerinitiatief dat de politiek de afgelopen jaren wakker schudde met zijn bomenreddingsacties. De vrijwilligers van Red de stadsbomen protesteren als het moet bij iedere met kap bedreigde wilg, esdoorn of robinia. Daarmee leggen ze de vinger op de zere plek. Want hoe kan het zo zijn dat een stad die de eerste CO2-neutrale hoofdstad ter wereld wil worden, toch zo 'respectloos' omgaat met zijn stadsflora?
'Wanneer de takken over de heg heen reiken, hang ik er bordjes aan met de tekst: eet mij maar op'
Nog steeds heeft Christensen daar geen goed antwoord op. Op de vraag naar haar favoriete boom in Kopenhagen wijst de ambtenaar veelzeggend op een dode boom in het centrum van de stad. Die is in de voorbije kaalslag wel behouden gebleven omdat zijn levenloze stronken passen bij de architectuur. Christensen: "Hij vervult een specifieke functie in een specifieke ruimte."
Meer bladerdek zal Kopenhagen in ieder geval goed doen, zegt Anders Busse Nielsen, hoogleraar stedelijke bebossing aan de Universiteit van Kopenhagen. De extra bomen zorgen voor verkoeling op straat bij warm weer en helpen plensbuien absorberen. Vooral deze tweede functie is voor de noordelijke havenstad belangrijk. Het regent hier vaak en veel. Kopenhagen legt de komende decennia daarom verspreid over de stad regenwaterpleinen aan, waarop de planologen nu wél een rol toekennen aan groen.
Ook de stadslucht profiteert. De bladeren en naalden zuigen CO2 op. Toch compenseren die 100.000 bomen nooit voor de nog aanwezige uitstoot, zegt Busse Nielsen. "Daarvoor heb je hier zoveel meer bomen nodig. Daarvoor is nooit plek."
'Bomenpleegmoeder' Rikke Berlin Rasmussen heeft haar fruitbomen voor de vruchten. Ze wijst naar de perenboom, die een jeugdherinnering oproept. Haar leraar had vroeger precies dezelfde in zijn achtertuin. Iedereen in de buurt plukte ervan. Dat is nog eens een goed idee, zegt ze: "Wanneer de takken over de heg heen reiken, hang ik er bordjes aan met de tekst: eet mij maar op."