Maak "natuurlijk begraven" mogelijk

België heeft een vooruitstrevende wetgeving inzake het levenseinde, palliatieve zorg en euthanasie. Maar niet inzake “natuurlijk begraven”. Dat houdt in dat het lichaam op een organische manier wordt teruggegeven aan de aarde. Dat mensen begraven worden op een plek in de vrije natuur. Dat gebeurt met respect voor mens en natuur en met erkenning van het recht op privacy. 

opinie
Opinie

De graven worden niet geruimd. In sommige buurlanden en in Noord-Amerika zijn natuurlijke begraafplaatsen ingeburgerd. In Vlaanderen niet. GroenPlus, de ouderenwerking van Groen, wil een wijziging van het decreet op begraven om dit mogelijk te maken voor mensen en nabestaanden die dit wensen. 

Persoonlijke keuze

Steeds meer mensen dromen van een eeuwige rust in de natuur, van deel uit te maken van de natuurlijke kringloop. Na hun dood willen zij de natuur verrijken, niet vervuilen. Bovendien wensen zij voor de nabestaanden een rustgevende omgeving met gedenkpaden en natuurlijke gedenktekens.

Buitenlandse voorbeelden

  • Nederland: in 2013 werd een inventaris opgemaakt en bleek dat 14 van de in totaal 4300 begraafplaatsen van Nederland zich “natuurbegraafplaats” noemen. De meest recente zijn inderdaad ook allen in natuurgebied gelegen; andere sluiten aan bij een traditionele begraafplaats. De Stichting Natuurbegraven Nederland werkt samen met Natuurmonumenten. Voorbeelden : natuurbegraafplaats Heidepol, Schoorsveld, Maashorst, ..
  • In het Verenigd Koninkrijk werd in 1991 The Natural Death Centre opgericht. In 1994 ontstond hieruit The Association of Natural Burial Grounds (ANBG) die momenteel 270 natuurbegraafplaatsen – meestal in privé-beheer - telt, verspreid over het VK. De vereniging heeft afspraken met de overheid inzake richtlijnen, gedragscode, best practices en klachtenbehandeling, gebundeld in een handboek.
  • Duitsland telt 128 Naturfriedhöfe. De meeste zijn kleine bossen (begrafeniswouden).  Maar ook weiden komen in aanmerking. In het bos wordt de as van de overledenen met of zonder urne toegevoegd aan de wortels van een boom. Grafzerken zijn niet toegelaten. Wel een persoonlijk klein houten herinneringsbord aan de boom of een gemeenschappelijk naambord bij de ingang.
  • De Verenigde staten van Amerika kennen 93 geregistreerde green burial cemeteries and memorial woodlands. Voor een begrafenis daar mogen enkel natuurlijke grondstoffen gebruikt worden.

Steeds meer mensen dromen van een eeuwige rust in de natuur. Na hun dood willen zij de natuur verrijken.

Vlaanderen

Vlaanderen heeft begraafplaatsen die natuurlijk begraven benaderen.; onder meer de begraafplaats Heimolen - Sint-Niklaas, Schoonselhof - Antwerpen, Wevelgem, urnenbos - Roeselare, Beveren, Beringen en Lommel. Maar daar heeft men enkel toelating om asurnen te begraven. Dank zij een recente wijziging van het decreet lijkbezorging en begraafplaatsen is verstrooiing/begraven van as ook buiten de gemeentelijke begraafplaatsen toegelaten.

De natuurbegraafplaats Rekem, de  Historische begraafplaats van het OPZ (psychiatrisch zorgcentrum), maakt nu deel uit van het Nationaal Park Hoge Kempen dat beheerd wordt door het beheer Agentschap Natuur & Bos. Recent zijn  biologisch afbreekbare urnen er toegelaten.

Milieukosten van begraven

Een studie van TU Delft zette de kosten die verband houden met begraven op een rij. Kosten i.v.m. lijkverzorging waaronder balsemen, maar vooral de rouwstoet bleken doorslaggevend. 

Bij crematie is er de energiekost, CO2 -uitstoot en luchtvervuiling. Volgens cijfers van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) heeft men per crematie een uitstoot van 0,049 gram kwik, 0,069 microgram dioxines en 150 kilo CO2, afkomstig van brandstof, kist en lichaam. 

Een Studie van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) over asverstrooiing in natuurgebied leert dat “de grootste impact van crematie-as in natuurgebieden en bossen te wijten is aan het enorm hoge calciumfosfaatgehalte en de geassocieerde hoge pH, de aanwezige zouten (Na, Cl) en zware metalen”. Daarom is begraven van as in een urne beter dan asverstrooiing. Het soort urne is daarbij wel van belang.

Natuurlijk begraven zou veel beter scoren dan gewoon begraven.

Begraven kent het probleem van ruimtebeslag door graven die gemiddeld slechts één keer per jaar bezocht worden. Ook het onderhoud is problematisch gezien er vaak vrijstellingen gegeven worden op het verbod op pesticidegebruik. Niemand wil immers te maken krijgen met overwoekerde graven. Uit een levenscyclusanalyse van het TNO Delft blijkt dat gewoon begraven milieubelastender is dan crematie. 

Maar natuurlijk begraven zou veel beter scoren dan gewoon begraven omdat er geen apart grondbeslag is en geen transport van een grafsteen. Die komst dikwijls van ver, uit China bv. Dit is zeker zo, als de techniek van humusatie wordt toegepast. 

Beperkingen aan de teraardebestelling

Ter bevordering van de vertering van de stoffelijke overschotten worden over het algemeen beperkingen gesteld aan de teraardebestelling. Balsemen en plastic kisten zijn niet toegestaan, evenmin als juwelen en siervoorwerpen. Lijkkisten van lokaal of FSC-hout of andere natuurlijke grondstoffen, zoals textiel of karton zijn aangewezen, zonder metalen ornamenten. Enkel kledij gemaakt van natuurlijke materialen, zoals katoen, is toegestaan.

Decretale wijzigingen

Enige tijd geleden hielden we met GroenPlus  een colloquium Natuurlijk Begraven in het Vlaams Parlement. We bestudeerden  de buitenlandse voorbeelden en luisterden  naar binnenlandse pleitbezorgers. Ze overtuigden ons. 

Om tegemoet te komen aan de vraag naar meer natuurlijke begravingen moet dat expliciet worden opgenomen in het decreet over begraven én in het decreet op het natuurbehoud. GroenPlus wil zich inzetten voor de verwezenlijking hiervan.

 

......

VRT Nieuws wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.

Meest gelezen