'Blue Silence': integere, minimalistische en intuïtieve cinema

Enkele jaren geleden maakte Öztürk – geboren in Turks Koerdistan en in 1995 naar België getrokken – indruk met zijn eerste kortfilm Houses with Small Windows, die bekroond werd op het Filmfestival van Venetië. Cinema was voor hem een late roeping, maar wel eentje die hem op het lijf geschreven was. Deze man spreekt met beelden, en dat doet hij opnieuw in Blue Silence, zijn allereerste langspeelfilm.

Teoman Kumbaracıbaşı speelt met zijn expressieve gezicht de getormenteerde Hakan, een Turkse soldaat die met een kop vol oorlogstrauma’s in een psychiatrische instelling beland is. De gruweldaden, die hij in naam van het Turkse leger pleegde, blijven aan hem vreten. Wanneer hij na lange tijd toch genezen wordt verklaard, probeert hij de draad van zijn leven weer op te pikken en gaat hij op zoek naar zijn vrouw en dochter. Alleen hebben die intussen hetzelfde gedaan.

Blue Silence is meer een trage verkenning van een mentaal landschap dan een traditioneel verhaal. Net als Hakan, die zich verliest in de straten van Istanbul, dwalen we doorheen de film. We zien hoe hij zwijgend naar de zee tuurt, maar in zijn hoofd verdrinkt in stille eenzaamheid. De enige troost komt van componist Michelino Bisceglia, die met diepe strijkers een warm deken rond de protagonist wikkelt.

Öztürk schuwt woorden – die in films vaak gebruikt worden als gemakkelijke vehikels voor gevoelens – en zoekt zoveel mogelijk naar beelden en geluiden die Hakans gemoedstoestand voelbaar maken. Het knappe openingsshot, waar een ventilator plots klinkt als een gevechtshelikopter, zet meteen de toon. Dit is integere, minimalistische en intuïtieve cinema.

Alleen slachtoffers

De stilte in de titel staat niet alleen voor wat Hakan niet uitgedrukt krijgt, maar ook voor wat hij niet mág zeggen. Dit is een film over de tol van geheimen – persoonlijke én nationale. Een politieke film dus ook, die toegedekte gruweldaden van het Turkse leger op de Koerdische bevolking blootlegt. Al zal dat niet meteen duidelijk zijn voor wie niet vertrouwd is met de regio, want context weigert Öztürk te scheppen. Een beetje jammer misschien, maar wel bewonderenswaardig hoe hij zich als Koerd durft te verplaatsen in de geest van een Turkse soldaat. Als om te zeggen: in de oorlog zijn er alléén maar slachtoffers. Zeker als er over de gruwel gezwegen moet worden.

Toch zat er in Blue Silence nog een betere film. Niet onlogisch natuurlijk, voor een debuut, maar toch. Soms wordt het tempo nodeloos laag gehouden. Traag is niet in élke scène beter. En wat meer dosering en structuur had echt geen kwaad gekund. Misschien was dit verhaal zelfs nog beter tot zijn recht gekomen in een (ijzersterke) kortfilm?

Blue Silence speelt nu in de bioscoop.