Steeds meer mensen kiezen voor laatste rustplaats op zee

De Oostendse rederij Franlis is al jaren actief op de Noordzee. Sinds 1999 voert het ook asverstrooiingen op zee uit. "Maar ‘asverstrooiing op zee’ is eigenlijk een foute benaming”, zegt Michel Seeger van Franlis, “Beter is ‘asneerlating’. Vroeger kon een asverstrooiing wel, maar een KB uit 1999 maakte daar een einde aan. Sindsdien moet de as in een urne in het water worden gelaten”.

Michel De Vos van Water Taxi vindt dit een goede zaak. Ook deze Blankenbergse rederij verzorgt asneerlatingen. “Als je de as op zee zou uitstrooien zoals dat op een strooiweide gebeurt, zorgen wind, stroming en golven voor ongelukkige situaties. De kans is groot dat de as aan de romp van het schip blijft kleven of dat de aanwezigen het op zich krijgen”.

“De as moet in een urne zitten, maar niet zomaar één”, verduidelijkt Michel Seeger. “Het moet een biologisch afbreekbare urne zijn, bijvoorbeeld van geperste zoutsteen, mais of karton. Als de urne in het water wordt neergelaten, moet die binnen de 24 uur vergaan. De asse komt zo vrij en verspreidt zich in het water”.

Asneerlatingen zitten in de lift. Jaarlijks verzorgt Franlis zo’n 400 uitvaarten. Ter vergelijking, 20 jaar geleden waren het er 6. Ook bij Water Taxi zien ze een stijging. Deze rederij werkt kleinschaliger en heeft er gemiddeld één per week. Asneerlatingen kunnen collectief gebeuren of privé.

Michel Seeger ziet verschillende reden voor de stijging. “Er is zeker een economisch- en een ecologisch aspect. Het is goedkoper dan een begrafenis op een kerkhof en het is milieuvriendelijker. Maar mensen zoeken ook meer naar een gepersonaliseerde manier om afscheid te nemen. Ze willen ook niet zomaar weggestoken worden op een kerkhof of in een genummerd vakje in een columbarium. Ze kiezen voor de zee en de oneindigheid er van. Ze kiezen voor vrijheid want als je urne in zee wordt gelaten, ben je daarna overal. Het water voert de as ver mee”.

Afscheid nemen van een geliefde op zee kent zijn eigen rituelen, inclusief scheepsfluiten en - klokken, vlaggen die halfstok hangen en ... jenever. Maritieme tradities maar met een persoonlijke toets voor de nabestaanden.

Onder begeleiding van de bemanning schepen de familieleden in. Een fluitsignaal weerklinkt. De urne met de as van de overledene wordt aan boord gebracht. Op het voordek wordt de Belgische driekleur halfstok gehangen. Het schip vaart de haven uit.

“Dat kan naar eender welke locatie zijn”, zegt Michel Seeger. “De overledene heeft veelal een grote band met de zee. Soms bracht hij of zij jarenlang de vakanties door op bijvoorbeeld een camping in één of andere badstad en vraagt de familie om de urne in het water te laten ter hoogte van die camping. Dan varen wij daar naartoe en vindt de rest van de ceremonie daar plaats”.

Het schip bereikt de laatste rustplaats en de motor wordt stilgelegd. De ceremoniemeester brengt de urne naar het voordek. Er worden teksten voorgelezen. Er is ruimte voor persoonlijke, aangepaste muziek. De familie brengt een laatste groet en houdt bloemen in de hand. Als de urne in het water wordt gelaten, luidt de scheepsklok. De bloemen worden in het water gegooid. De motor wordt opnieuw aangezet. De kapitein vaart rond de plaats waar de urne in zee is gelaten. De scheepshoorn weerklinkt. Drie keer, als laatste groet en eerbetoon. De vlag wordt gehesen en de terugvaart vangt aan. De familie krijgt nog een jenever. Ze drinken er even van en gooien de rest overboord”.

Er is wel één nadeel aan asneerlatingen op zee, ze zijn weersafhankelijk. Voor het comfort en de veiligheid van de opvarenden wordt enkel uitgevaren tot max. 4 beaufort en golfhoogtes van max. 1 meter. De kapitein heeft hierin het laatste woord en geeft 24u voor afvaart aan als de vaart niet kan doorgaan. Dan moet er een andere datum worden bepaald.

De laatste rustplaats van een overledene op zee wordt een symbolische plaats. Op een kerkhof of een columbarium is het duidelijk waar de overledene ligt of staat. Op zee is het alleen duidelijk waar de urne in het water is gelaten. De as spoelt immers mee met het water en is bezig aan een oneindige tocht in zeeën en oceanen.

“In principe kunnen nabestaanden de exacte locatie bezoeken waar de urne in zee ging”, zegt Michel Seeger. “Na de plechtigheid krijgt de familie een maritiem attest mee waarop de kapitein de coördinaten heeft genoteerd waar de urne in het water is gelaten, de lengte- en breedtegraad. Maar een exacte plaats is voor nabestaanden niet echt nodig. Het is juist de kracht van een asneerlating op zee dat de as overal kan zijn waar water is”.

“Nabestaanden kiezen soms voor een herinneringsvaart”, zegt Seeger. “Soms wil de familie voor een speciale gelegenheid nog eens de zee op. Dat kan de verjaardag van de overledene zijn of de herdenkingsdag van overlijden”. Dat zijn telkens louterende momenten voor de familie”.

Ook op 1 november zijn er herinneringstochten, als het weer het toelaat natuurlijk.