Hoe de Belgische partijen worstelen met de Catalaanse kwestie
De Catalaanse kwestie plaatst de Belgische politieke partijen dezer dagen voor een delicate evenwichtsoefening: ze veroordelen het disproportionele Spaanse optreden maar willen tegelijkertijd de Europese relaties niet op de helling zetten.
"De Partido Popular (PP) moet eerst naar haar eigen verleden kijken en dan pas beslissen of ze andere mensen verwijten moeten maken." N-VA-voorzitter Bart De Wever reageerde bij de VRT scherp op de uitspraken van de Spaanse conservatieve partij van premier Mariano Rajoy.
Nadat vicepremier Jan Jambon (N-VA) zich zondag op VTM openlijk vragen stelde bij het opsluiten van Catalaanse ministers en de overname van het Catalaanse bestuur door Madrid zette een woordvoerder van de PP de N-VA weg als een partij met een "voorgeschiedenis van xenofobie, in strijd met de gelijkheid van personen".
'Het verleden – en steeds meer ook het heden – van de Partido Popular situeert zich in Franco, repressie, het opsluiten van mensen omwille van een mening, geweld gebruiken tegen eigen burgers'
Een uithaal die De Wever niet kon laten passeren. "Het verleden – en steeds meer ook het heden – van die partij situeert zich in Franco, repressie, het opsluiten van mensen omwille van een mening, geweld gebruiken tegen eigen burgers." Jambon hield zich als vicepremier nog net binnen de door premier Michel opgelegde grenzen. De Wever, als partijvoorzitter niet aan die afspraak gebonden, hield zich niet in.
Ideologische leidraad
Laat één ding duidelijk zijn: binnen N-VA zit iedereen op één lijn wat de Catalaanse kwestie betreft. "Het nationalisme is de kern van hun ideologie, dat is hun leidraad. Inhoudelijk is er geen probleem", schetst VUB-politicoloog Dave Sinardet. "Voor N-VA is het vooral op strategisch vlak wikken en wegen. Het is moeilijk om de separatistische lijn te verzoenen met hun aanwezigheid in de federale regering. Ze willen het Michel ook niet te lastig maken."
Al is het onvermijdelijk dat het toch tot botsingen tussen de regeringspartijen komt. Toen N-VA-staatssecretaris voor Asiel Theo Francken eind oktober verklaarde dat de afgezette Catalaanse minister-president Carles Puigdemont politiek asiel kon aanvragen in België, haalde hij zich de toorn van de andere partijen op de hals.
'Het nationalisme is voor N-VA de kern van hun ideologie, dat is hun leidraad. Inhoudelijk is er geen probleem'
Gisteren floot minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) Jambon terug. Volgens Reynders moet de politiek "justitie haar werk laten doen". Hij riep ook op om de dialoog met Spanje te behouden. CD&V-voorzitter Wouter Beke voegde eraan toe dat buitenlandse conflicten niet geïmporteerd mogen worden. "Je kunt die houding niet veranderen op basis van de sympathie die je voor een van de partijen hebt", sneerde hij naar N-VA.
Is het dan allen tegen de nationalistische N-VA? Toch niet. Voormalig Europees commissaris Karel De Gucht (Open Vld) onderschrijft Jambons oproep dat Europa zich duidelijk moet uitspreken over de disproportionaliteit van de Spaanse sancties. De Catalaanse regeringsleden riskeren celstraffen tot 30 jaar. "Ik vind dit geen normaal functioneren van een democratie", aldus De Gucht.
Moeilijk om lijn aan te houden
De N-VA heeft in de Catalaanse kwestie een duidelijke ideologische leidraad, de andere partijen hebben die niet, zegt Sinardet. Zij hebben het dan ook heel wat moeilijker om één lijn aan te houden. Dat is ook logisch, vindt KU Leuven-politoloog Bart Maddens: "Dit is een ongeziene situatie. Een buitenlands probleem is door de komst van Puigdemont plots een Belgisch probleem geworden. Veel Vlaams-nationalisten volgen dit complexe dossier al jaren op de voet, maar het is normaal dat de andere partijen daarmee worstelen. Dat gebeurt via trial-and-error."
'Veel Vlaams-nationalisten volgen dit complexe dossier al jaren op de voet, maar het is normaal dat de andere partijen daarmee worstelen. Dat gebeurt via trial-and-error'
Hij verwijst naar de sp.a. Voorzitter John Crombez zei vorige week in Terzake dat "het gerecht in Spanje nu zijn werk moet doen". Dat werd deze week genuanceerd door Johan Vande Lanotte. De grondwetspecialist van de socialisten benadrukte dat de feiten die Puigdemont en co. aangewreven worden handelingen zijn die door en in het parlement gesteld zijn, en dus geen criminele feiten. "Voortschrijdend inzicht", zegt Maddens, al spreekt sp.a-partijwoordvoerster Sarah Vandecruys dat tegen. "Je kunt perfect zeggen dat iemand de grondwet niet heeft nageleefd, en dat degene die daarop reageerde dat buiten proportie gedaan heeft."
De moeilijke posities vallen ook Europees te verklaren. Dat Rajoy in dezelfde Europese EVP-fractie zit als de CD&V, noopt de christendemocraten om zich op de vlakte te houden. Ze willen hun partijgenoot niet te veel tegen de haren in strijken. Datzelfde zie je bij de sp.a. De socialistische PSOE gedoogt de aanpak van Rajoys minderheidsregering immers vanuit de oppositie. "Ook de sp.a zal haar Spaanse zusterpartij niet te veel willen afvallen", besluit Sinardet.