Copyright 2017 The Associated Press. All rights reserved.

Kan China ons klimaat redden? 5 vragen en antwoorden

Nu de Verenigde Staten zich hebben teruggetrokken uit het klimaatakkoord van Parijs zijn alle ogen gericht op China. China is met zijn 1,3 miljard inwoners al 10 jaar de grootste uitstoter van CO2. Maar het land toont zich bijzonder ambiteus op klimaatvlak. Kan China ons klimaat redden? 5 vragen en 5 antwoorden.   

analyse
Veerle De Vos
Veerle De Vos is expert Azië, Groot-Brittannië en Ierland voor VRT NWS.

1. Hoe heeft China het in zo'n korte tijd tot grootste vervuiler geschopt?

"There are 9 million bicycles in Beijing" zong Katie Melua in 2005. Maar op dat moment was de auto in China al enkele jaren aan een steile opgang bezig en stonden de fietsen stof te vergaren in het berghok. Tussen 1998 en 2013 nam het aantal wagens in Peking alleen al toe met 303 procent. Dat had alles te maken met de exploderende Chinese economie. Tussen 2003 en 2013 groeide die met maar liefst 165 procent. In 2014 produceerde China evenveel cement als de VS in de hele 20e eeuw. Elk jaar rolt er vijf keer zoveel staal van de band als in de hele Europese Unie samen.

Belangrijkste energiebron voor die industriële productie was en is steenkool. Met de economie stegen ook de lonen van arbeiders en bedienden, en ontstond er een bloeiende en groeiende middenklasse, met dezelfde droom als wij in het Westen: een eigen auto. Fabrieken vervuilden rivieren en grond, en boven de steden kwam een ondoordringbare smoglaag te hangen. In 2015 stootte China al 10,4 miljard m³ CO2 uit, zowat een derde van de wereldwijde uitstoot.  

2. Waarom is klimaat plots een belangrijk thema geworden voor de Chinese leiders?

"Als je me 10 jaar geleden zou hebben gevraagd wat China's meest dringende milieuprobleem was, dan zou ik zonder twijfel de waterkwaliteit hebben genoemd" zegt professor Zhang Shiqiu van het Instituut voor Milieu en Economie in Peking.  "Maar nu kan ik je geen duidelijk antwoord geven. Smog, vervuiling van landbouwgrond, voeding vol pesticiden, toxische rivieren, het is allemaal even dringend. En dan heb ik het nog niet over de uitputting van grondstoffen en de bedreiging van de biodiversiteit gehad."

Na 35 jaar ongebreidelde groei begint de Chinese bevolking te beseffen dat ze voor hun ontwikkeling een grote prijs hebben betaald.  Mensen pikken steeds minder dat hun kinderen vervuilde lucht inademen en onveilig voedsel eten. "Het milieubewustzijn komt van het grote publiek", zegt Zhang "en de communistische partij is gaan beseffen dat ze daar rekening mee moet houden, in haar eigen belang." In 2012 begon de overheid zelf de luchtvervuiling te meten én fijn stof niveaus bekend te maken, na jarenlang het hoofd in het zand te hebben gestoken. 

In 2014 sloot president Xi een historische klimaatdeal met de Amerikaanse president Barack Obama. Op de klimaattop in Parijs beloofde China tegen 2030 een aandeel van 20 procent groene energie te halen en vanaf dan ook de CO2 uitstoot te doen dalen.  

Professor Zhang Shiqiu van het Instituut voor Milieu en Economie (Universiteit Peking)

3. Wat doet China nu al om het tij te keren?

In 2014 bracht China voor het eerst in 25 jaar belangrijke wijzigingen aan in zijn milieuwetten. Zo kwamen er zware straffen voor vervuilers. Lokale functionarissen werden niet meer gepromoveerd op basis van hun economische prestaties alleen, maar ook op basis van hun resultaten op  het gebied van milieubehoud. China sloot honderden verouderde steenkoolcentrales en vervuilende staatsfabrieken. Het zette zwaar in op zonne- en windenergie én kernenergie, en investeerde miljarden in snel en efficiënt openbaar vervoer zoals hoge snelheidstreinen en metro’s. De overheid moedigt het gebruik van elektrische auto’s aan.

Het resultaat van al die inspanningen begint nu al duidelijk te worden. De afgelopen twee jaar begon de CO2 uitstoot te dalen, terwijl de economie nog altijd groeit. Volgens sommige experts is de piek al bereikt. China haalt intussen al 20 procent van zijn energie uit hernieuwbare bronnen. Ook dat is veel vroeger dan het in Parijs had beloofd. 

4. Wat beloven ze nog te zullen doen?

AFP or licensors

Tegen 2025 moet een op de vijf verkochte auto's in China een elektrische wagen zijn. Uiteindelijk denkt de overheid zelfs aan een volledig verbod op auto's met een verbrandingsmotor. Met nu al meer dan 200 miljoen voertuigen op de weg - een aantal dat alleen maar zal toenemen - dwingt dat de hele autoindustrie om volop te investeren in elektrische wagens. Wie een elektrische wagen koopt, ontsnapt aan strenge quota voor nieuw ingeschreven voertuigen.

Tijdens zijn 3,5 uur durende toespraak op het recente partijcongres sprak president Xi Jinping geen enkele keer over olie of steenkool, 7 keer over vervuiling en 12 keer over een ecologische samenleving. Dat meldde Greenpeace, die de toespraak turfde. "China is op weg om zijn eigen klimaatdoelstellingen in Parijs veruit te overtreffen" jubelde Greenpeace woordvoerster Lauri Myllyvirta.  

5. Kan China een voortrekker worden in de strijd tegen klimaatopwarming?

Toch zijn er ook nog enkele kanttekeningen te maken bij die "groene transitie". Terwijl China in eigen land vervuilende centrales en fabrieken sluit, investeert het in ontwikkelingslanden nog volop in steenkoolcentrales. In Kazachstan bouwde het recent een vervuilende cementfabriek met verouderde technologie, in het kader van zijn Nieuwe Zijderoute.

"Wat is een klimaatleider?" vraagt Zhang Shiqiu peinzend. "De eerste doelstelling van China is de binnenlandse milieuproblemen aanpakken, omdat die niet meer te negeren vallen. Als China slaagt in de transitie van een traditionele industriële naar een innovatieve groene economie, dan leveren we automatisch een enorme  bijdrage aan de strijd tegen de klimaatopwarming. Alleen al door de schaal van het land, de grootte van de economie en de enorme bevolking. Als China dan ook internationaal erkenning krijgt voor zijn voortrekkersrol, dan is dat mooi meegenomen."  

Meest gelezen