Rudi Vranckx over Ieperse Vredesprijs voor The White Helmets: "Syrische vrijwilligers die hun leven riskeren"

De stad Ieper reikt om de drie jaar zijn Vredesprijs uit. Niet toevallig gebeurt dat rond 11 november, Wapenstilstand. Met de onderscheiding wordt een persoon of een vereniging in de bloemetjes gezet die op een bijzondere manier heeft bijgedragen aan de wereldvrede. Vorig jaar waren The White Helmets genomineerd Nobelprijs voor de Vrede, maar die eer ging toen naar de Colombiaanse president Juan Manuel Santos, voor zijn inspanningen bij de onderhandelingen met de FARC-rebellen.

The White Helmets is een burgerbeweging die actief is in oorlogsgebieden in Syrië. Ze opereren sinds 2013 onder die naam of onder "Syria Civil Defence". Op plaatsen waar de klassieke hulpdiensten niet welkom zijn of niet geraken, gaan ze onder het puin op zoek naar overlevenden na bomaanslagen. "Ze zijn klein begonnen: als een groep buurtbewoners die na een korte opleiding van een Britse officier zélf het initiatief nam om mensen te helpen met "search and rescue"-operaties", legt Vranckx uit. "Enkele  jaren geleden waren ze vooral actief in Idlib en Aleppo, waar de gevechten toen het hevigst waren. Nu zitten ze vooral rond Damascus."

De duizenden White Helmets dragen allemaal een kenmerkende witte veiligheidshelm. En ze opereren "ongewapend" en "neutraal", zo schrijven ze op hun eigen website. "Laat me duidelijk zijn: het gaan om vrijwilligers, zonder medische opleiding. Ze hebben wel allemaal een praktische opleiding gekregen van een Turkse organisatie, die zich bekommert om slachtoffers van aardbevingen."

Sociale media zijn enorm belangrijk voor The White Helmets. Via Facebook en Twitter bereiken ze wereldwijd duizenden mensen. "Met go pro-camera's op hun helmen maken ze beelden van hun reddingsacties, die ze dan delen met de wereld", zegt Vranckx. "Ze worden er soms van beschuldigd op die manier "fakenews" te verspreiden, maar zij willen een zo duidelijk mogelijk beeld geven van wat ze juist doen. En onderzoek heeft aangetoond dat ze geen acteurs opvoeren in hun filmpjes, of beelden uit andere conflicten de wereld in sturen. All is fair in love and war, ook zogenoemde propaganda."

Het Amerikaanse streamingbedrijf Netflix heeft een documentaire gemaakt over hun werk. De Britse docu werd bekroond met de Oscar voor beste korte documentaire.

Om hun reddingsoperaties te financieren, rekenen The White Helmets op buitenlands geld, en dat komt vooral uit politieke hoek. Onder meer de VS investeren in hun activiteiten. Maar ze rekenen ook op sponsoring, via hun website. "Je kan bijvoorbeeld concreet een bijdrage storten voor pakweg een defibrillator", aldus Vranckx.

Hebben The White Helmets nog een toekomst, nu de invloed van IS in Syrië stilaan afneemt? "Ze zijn actief waar er gestreden wordt, specifiek en enkel in Syrië. En waar een conflict uitdooft, zijn ze logischerwijze niet meer nodig. Hoelang ze nog actief zijn, is onduidelijk, want ze komen zelf steeds meer in het vizier van bombardementen. De vrijwilligers zijn zelf een schietschijf geworden en werken met gevaar voor hun eigen leven", besluit Vranckx.

Toen afgelopen voorjaar het nieuws bekendraakte dat The White Helmets in ons land een vredesprijs kregen, kon onze redactie met één van de vrijwilligers spreken. Ismail was toen al vier jaar actief als White Helmet en is bijzonder dankbaar voor de onderscheiding. "We beschouwen dit als een aanmoediging om te blijven doen wat we doen, en het is belangrijk dat de wereld weet waar we mee bezig zijn."