Krijg je kanker van glyfosaat? Ja en neen
Europa is er opnieuw niet in geslaagd om een beslissing te nemen over de omstreden onkruidverdelger glyfosaat, bekend van het product Roundup. De Europese Commissie wilde glyfosaat een nieuwe vergunning geven voor vijf jaar, maar dat voorstel is niet goedgekeurd (zie hiernaast). Dat de producent van Roundup, Monsanto, zwaar lobbyt om zijn product in de markt te houden, is bekend. Maar er is meer aan de hand, zegt filosoof Ruben Mersch: “Of glyfosaat nu al dan niet kankerverwekkend is, hangt vooral af van de vraag die je stelt.”
Ruben Mersch heeft het onomwonden over een ‘stammenoorlog’, als hij de discussie over glyfosaat moet beschrijven tussen aan de ene kant producent Monsanto en aan de andere kant de groene politieke partijen (en in het verlengde daarvan de milieubeweging, gezondheidsorganisaties enz.). "Beide partijen vinden dat zij ontegensprekelijk gelijk hebben, dat de wetenschap aan hun kant staat. Maar het is zoals altijd net iets ingewikkelder dan dat. Het lijkt of beide partijen elkaar tegenspreken maar dat is niet zo, of toch minder dan we zouden denken.”
Het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC) oordeelde eerder dat glyfosaat ‘mogelijk kankerverwekkend’ was. Even later concludeerde de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) dat dat niet zo was. Wat is het nu? Ruben Mersch: “Ze hebben alle twee gelijk. Maar ze hebben verschillende vragen gesteld: de voedselautoriteit EFSA deed een risk assessment: is er een probleem bij normaal gebruik? De kankeronderzoekers van IARC deden een hazard assessment: kan er een probleem zijn bij abnormaal gebruik?”
“Dus de ene vroeg zich af of er een probleem is met glyfosaat als het in normale concentraties gebruikt wordt, waarbij de maximale hoeveelheid blootstelling niet overschreden wordt. De andere vroeg zich af of je kanker zou kunnen krijgen van glyfosaat als je er heel lang aan heel hoge dosissen zou aan blootgesteld worden.”
Het gaat niet alleen over pesticiden, maar over welke landbouw we willen
Ruben Mersch maakt zich weinig illusies: “Iedereen haalt uit die wetenschappelijke studies wat hem of haar het beste uitkomt. En het gaat ook niet alleen over kanker, er zijn de milieu-impact, de economische gevolgen, er is de vraag naar alternatieven als glyfosaat verboden wordt en of die wel zo goed zijn.”
“Stel nu dat glyfosaat verboden wordt. Dat heeft nadelen, want als boer wil je natuurlijk geen onkruid op je akker. Je kunt meer ploegen, maar dat is ook zeer slecht voor de bodem, er is meer erosie en meer CO2-uitstoot. Of je gaat andere pesticiden gebruiken, maar misschien zijn die nog slechter.”
En wat als de vergunning voor glyfosaat wordt verlengd en het product alvast de volgende vijf jaar op de markt blijft? Ruben Mersch: “Dat is ook niet ideaal natuurlijk, het is hoe dan ook geen onschuldig product. Het probleem is vooral dat de boeren er veel te veel van gebruiken. Dus er zou toch op zijn minst een restrictie moeten komen.
Maar in essentie gaat het niet over pesticiden gebruiken of niet. We moeten nadenken over een nieuw landbouwmodel, want onze landbouw nu is niet duurzaam.”