Schoothondje Trump lijkt in Vietnam weer te kunnen bijten

Het was de stijl van zijn inaugurele rede, van zijn toespraak deze zomer in Saoedi-Arabië, van zijn verhaal bij de Verenigde Naties in september, waarin steeds de hand van zijn nationalistische adviseur Stephen Miller te herkennen was. In zijn universum bestaan geen samenwerkingsverbanden waar iedereen beter van wordt: als er iemand wint moet er iemand verliezen.

Trump bood de Aziatische landen, in Danang verzameld voor de Asian Pacific Economic Council, allemaal een bilaterale hand - maar het is in deze 'constellatie van naties, allemaal individuele sterren' ieder voor zich, op Amerikaanse voorwaarden.

China had een tegenbod. Premier Xi Jinping ontvouwde een visie van een nieuw 'mondiaal bestuursmodel', naar Chinese snit: een combinatie van autoritair socialisme en superpragmatisch staatskapitalisme die iedereen rijk zal maken. Stap op deze Chinese innovatieve trein en hypersnelle groei valt jullie ten deel, was de boodschap van Xi.

Voor Trump is China juist de grootste boosdoener. Door de overheid gespekte staatsbedrijven, cybercriminelen, oneerlijke handel, diefstal van intellectueel eigendom: eigenlijk was Trumps 'Indo-Pacifische droom', waarin iedereen zich voortaan aan de regels houdt, een grote tirade tegen China. 'We gaan de strijd aan met deze destructieve praktijken', blafte Trump.

Maar toen hij eerder deze week had kunnen bijten, bleek hij een schoothondje. Xi trakteerde Trump op een diner in de Verboden Stad, op een onderscheiding die nog nooit een Amerikaan te beurt was gevallen, op een erehaag van 'I love you' schreeuwende kinderen en op 250 miljard aan mogelijke orders. En dus twitterde Trump elke dag kwispelend over een nieuw hoogtepunt met zijn vriend, de 'machtige' Xi. 'DANK U voor een onvergetelijke middag en avond in de Verboden Stad, President Xi en Madama Peng Liyuan.'

Ja, de Amerikaanse president bracht ook het Chinese handelsoverschot even ter sprake. Maar daarvan kreeg Amerika zelf de schuld - Trumps voorgangers hadden dat gedaan - en niet China. Het viel allemaal prima bij de Chinezen, die de propaganda al klaar hadden liggen. Volgens de Chinese staatsmedia gaat het Trumpbezoek de geschiedenis in als Xi's Nieuwe Tijdperk van Chinees-Amerikaanse Betrekkingen. Het enthousiasme van Trump paste perfect bij de promotie van deze nieuwe Pax Sinica. 

Ook de Amerikaanse bondgenoten Japan en Zuid-Korea wisten hoe ze Trump moesten bejegenen. Ga met hem golfen, geef hem een petje met zijn naam erop, zeg dat hij Amerika nu al groot heeft gemaakt en hij wandelt uitbundig klappend voor zichzelf mee met de plaatselijke politieke fanfare.

In Japan nam Trump het op voor Japanners die in de jaren zeventig en tachtig door Noord-Korea zijn ontvoerd - een onderwerp dat premier Shinzo Abe gebruikt om zijn militariseringsagenda door te voeren. In Seoul at Trump tijdens het staatsbanket met president Moon garnaaltjes die waren gevangen in de buurt van eilanden die door Japan worden opgeëist, én omarmde hij tot woede van Japan een Koreaanse die tijdens de Tweede Wereldoorlog als seksslaaf voor de Japanners had moeten werken. Trump kon voor elk nationale karretje worden gespannen.

Ook bekrachtigde hij de oude 'ijzeren' bondgenootschappen, met de belofte dat hij Tokyo en Seoul te hulp zal schieten mocht het ooit tot een oorlog met Noord-Korea komen (tijdens de verkiezingscampagne had hij nog gezegd dat ze dat zelf maar moesten oplossen, of er in elk geval meer aan moesten meebetalen).

Daarbij liet hij zijn oorlogsretoriek richting Noord-Korea varen, in zijn speech voor het Koreaanse parlement. Geen 'vuur en furie' of 'kleine raketman', wat wordt hitgelegd als een overwinning voor de dialoog - oftewel de agenda van Moon. 'Trump maakte geen provocatieve opmerkingen', zegt hoogleraar internationale betrekkingen en voormalige staatssecretaris Buitenlandse Zaken Kim Sung-han. 'Dat maakte het bezoek tot een succes.'

In zijn persconferenties met Abe en Moon week Trump opzichtig van het script af toen hij zijn gastheren voorhield dat zij 'voor miljarden, miljarden' aan Amerikaanse defensiemateriaal gingen inkopen. De twee lieten hem begaan, wetende dat zij geen concrete toezeggingen hadden gedaan. Abe hield het bij vage vergezichten en in Zuid-Korea herkauwde Moon een deal van eerder dit jaar om surveillancevliegtuigen en onderzeeërs in te slaan. De eenmalige defensieaankopen veranderen niets aan de scheve handelsverhoudingen waar Trump steeds op hamert. Met beide landen wil hij een nieuwe, bilaterale overeenkomt, maar tijdens de top werden geen concrete resultaten geboekt.

Op de APEC was er onder andere landen ook nog weinig te merken van bilateraal enthousiasme. De Aziatische landen proberen juist een doorstart te maken met het multitaterale Trans Pacific Partnership, het handelsverdrag dat het middelpunt had moeten worden van Amerika's 'draai naar Azië' onder Obama. Het schrappen van het TPP was een van de eerste daden van Trump na zijn inauguratie. De vraag is of zijn grote boze woorden Azië nu in het gelid kunnen dwingen.

Natuurlijk, Amerika heeft nog steeds een economische en culturele aantrekkingskracht die China niet heeft - met de dollar als wereldmunt en de Amerikaanse Droom als wereldmythe. Maar met Trumps hulp lijkt de Chinese Droom aan narratieve kracht te hebben gewonnen.

_{Met medewerking van Marije Vlaskamp (Beijing) en Jeroen Visser (Seoul)}