OPINIE Peter Verlinden: "Het einde van Mugabe betekent niet het einde van de dictatuur"

Zimbabwe in zuidelijk Afrika, ruim tien keer zo groot als België met zo’n 14 miljoen inwoners, heeft een bewogen week achter de rug. Na 37 jaar lijkt er een einde te komen aan de dictatuur van Robert Mugabe (93), ‘Bobo’ voor de vrienden, de man die Zimbabwe in 1980 mee naar de onafhankelijkheid leidde en sindsdien met alsmaar strengere hand zijn volk leidde.

Gevolg: een meedogenloze repressie die in al die jaren zeker tienduizenden doden maakte en mogelijk een kwart van de bevolking deed wegvluchten, vooral naar buurland Zuid-Afrika. De ineengestorte economie door het wanbeleid en de corruptie deden de rest. Het ooit zo welvarende Zimbabwe, zelfs nog in de eerste jaren van de onafhankelijkheid, is een puinhoop geworden.

Maar er is hoop, of dat wil de almachtige ZANU-PF-partij, met steun van de legertop, toch doen geloven.
Want in de coulissen staat de opvolger al klaar, ene Emmerson Mnangagwa, weliswaar bijna twintig jaar jonger dan Robert Mugabe, maar even ervaren in de strijd om de macht. Mugabe had hem dan wel onlangs ontslagen als vice-president, intussen heeft hij zich al laten kronen tot partijvoorzitter. Met de steun van de legertop verzekert zo de ‘oude garde’ zich van de voortzetting van de macht, in eigen veilige handen.

Want wat er zich momenteel in Zimbabwe afspeelt heeft absoluut niets te maken met de langverwachte democratisering waar het volk zo naar snakt. Hoe euforisch ook het straatfeest van afgelopen zaterdag, hoe hoopvol ook de blik van de bevolking die voor meer dan de helft geboren is onder die éne dictator Robert Mugabe, de ontnuchtering de komende maanden en mogelijk zelfs jaren zal des te bitterder proeven.

De sluipende sterke man Emmerson Mnangagwa (75) draagt niet voor niets de bijnaam ‘de krokodil’. Tijdens 37 jaar Mugabe-bewind stond hij trouw aan de zijde van zijn baas, in verschillende functies maar altijd om het vuile werk op te knappen: rivaliserende machtsgroepen onderdrukken en zelfs uitmoorden, de rijkdommen van het land ontvreemden, politieke tegenstanders letterlijk en figuurlijk uit de weg (laten) ruimen. Weinigen geloven dat hij zich in zijn nadagen anders zou gedragen dan in zijn hele carrière tot nu toe.

Niet dat het alternatief, presidentsvrouw Grace ‘Gucci’ Mugabe, door haar man in pole-position gebracht om hem op te volgen, zoveel beter zou geweest zijn. Met haar 52 behoort ze tot de jonge generatie in Zimbabwe, heeft de onafhankelijkheidsoorlog niet meegemaakt als strijder en wordt vooral daardoor aanzien als een indringer in de club van de machtigen van het regime. Niet zozeer haar liederlijke levensstijl (vandaar haar bijnaam ‘Gucci’) heeft haar genekt. Op dat vlak evenaart ze gewoon maar Emmerson Mnangagwa. Wel het feit dat ze op haar manier een bedreiging betekende voor de voorrechten van een kleine club almachtigen die sinds de onafhankelijkheid in 1980 de touwtjes in Zimbabwe in handen hebben en dat zo willen houden.

En zo dreigt het zoveelste Afrikaanse land alweer te verglijden van de ene dictatuur in de andere. Precies zoals we, wat meer bekend in ons land, al meegemaakt hebben in Congo (van Mobutu naar vader en zoon Kabila), in Rwanda (van Habyarimana naar Kagame), in Burundi (van Buyoya met heel veel tussenstappen naar Nkurunziza) en verder in Ethiopië, (Zuid-)Soedan, enzovoort.

De Afrikaanse landenorganisaties maar ook Europa, China en de andere wereldspelers zwijgen intussen heel stilletjes. Niet de weg naar een echte democratie interesseert hen, de échte deelname van het volk aan het bestuur van een land, maar wel wie er aan de macht zal komen, of met hem/haar te handelen valt, politiek en economisch.

Want geopolitiek gaat niet om de belangen van mensen maar om de belangen van landen. Dat is altijd zo geweest en dreigt nog lang zo te blijven.