Estland en de twee andere Baltische staten hebben geen eigen gevechtsvliegtuigen. Sinds hun toetreding tot de NAVO in 2004 staan andere lidstaten in voor de verdediging van hun luchtruim. Aan de missie in Estland nemen sinds september vier Belgische F-16’s deel, geruggesteund door een vijftigtal militairen. Gedurende vier maanden staan zij 24 uur op 24 en 7 dagen op 7 paraat om binnen de 15 minuten te kunnen opstijgen, een zogeheten ‘scramble’, om vliegtuigen te onderscheppen die zich niet houden aan de luchtverkeersregels. Het is al de zevende deelname van België, dat dertien jaar geleden als eerste de defensieve taak op zich nam.

Russische militaire vliegtuigen vliegen via de Baltische Zee naar de Russische enclave Kaliningrad. Daarbij komen ze wel eens tot op de grens van het NAVO-luchtruim. Ook schakelen de Russische piloten soms hun transponder uit, een toestel dat toelaat de vliegtuigen te identificeren.

Generaal-majoor Vansina omschreef het gedrag van de Russische piloten als heel assertief. “Ze komen tot op 100 meter van het NAVO-luchtruim. Rusland wil tonen dat het hier ook iets te zeggen heeft”, zei hij. “We zien ook dat hun reactie de internationale politiek volgt. Als er spanningen zijn met de NAVO, zijn ze heel assertief. Op rustigere momenten reageren ze vriendelijk.”

De meeste scrambles voor de Belgen vonden plaats in september. Volgens de detachementscommandant heeft dat te maken met de Russische militaire oefening “Zapad”, die plaatsvond van 14 tot 20 september. “De Russen trainden voor een grootschalig conflict, met meer dan 100.000 soldaten.”

De detachementscommandant beklemtoonde dat het om een missie in vredestijd gaat. “Ze blijven piloten zoals wij. Het is voor beide partijen niet de bedoeling om tot extremen te gaan”, zei hij. Eenzelfde geluid bij de generaal-majoor. “De Russen zijn intimiderend en assertief, maar tegelijk ook heel professioneel. Niemand heeft belang bij een botsing.”

Vansina waarschuwde tegelijk ook dat Rusland een sterk defensienetwerk heeft opgebouwd, zoals luchtafweerraketten aan de grens met de Baltische landen en een nieuwe generatie van gevechtsvliegtuigen. “Wij vliegen hier omdat de Russen dat toestaan”, zei hij. “Als zij dat verbieden, dan kan de NAVO hier niet meer vliegen.” Om die reden denkt de verdragsorganisatie steeds meer aan bijvoorbeeld nieuwe vliegtuigen die onzichtbaar zijn op de radar, aldus Vansina.

De generaal-majoor wees erop dat de Belgische F-16’s momenteel zowel een defensieve rol (in Estland) als een offensieve opnemen, namelijk in het Midden-Oosten tegen terreurgroep Islamitische Staat (IS). “Dat wordt door de NAVO heel erg gewaardeerd”, aldus Vansina. Hij beklemtoonde voorts ook het belang van de aankoop van nieuwe gevechtsvliegtuigen die “multi-inzetbaar” zijn en die toelaten tot een samenwerking met internationale partners. “Zo kunnen we elkaar bijvoorbeeld helpen met wisselstukken”, zei hij.

Na december zit de ‘air policing’-missie voor de Belgen erop. Italiaanse Eurofighters nemen dan hun rol over. Vanaf september volgend jaar zullen vier Belgische F-16’s gedurende vier maanden opnieuw instaan voor de bescherming van het Baltische luchtruim, maar dan vanuit een basis in Litouwen, waar de Belgen eerder ook al waren ingezet.

Een Belgische bijdrage die door de Esten en Litouwers wordt gesmaakt, aldus Vansina. “Het geeft hen een veilig gevoel dat de NAVO-partners instaan voor de bescherming van hun luchtruim”, klonk het. “De Russische dreiging bevindt zich immers vlakbij hun deur.”

Vansina onderstreepte ook nog de goede samenwerking met Estland, dat onder meer degelijke infrastructuur ter beschikking stelt en de startbaan ijs- en sneeuwvrij houdt. “Voor hen en voor de Litouwers is het een erezaak een goede service te leveren.”

(belga)