"Racisme is een keuze"

De Brusselse rellen eerder deze maand hebben een aantal gekende dynamieken op gang gebracht. Beide uitbarstingen van geweld werden meteen in verband gebracht met een bevolkingsgroep. Dat was eerder niet gebeurd: na rellen van cipiers, vakbonden of hooligans zonder migratieachtergrond voelde niemand blijkbaar de nood om het over de nationaliteit of de etnisch-culturele roots van de amokmakers te hebben.

Deze keer wel.

Zelfs de minister van Binnenlandse Zaken sprak van een “bepaald type jongeren”. Op Radio 1 sprak hij nog specifieker over “Marokkaanse jongeren”. Zo werden uiterlijk en nationale identiteit kenmerken van crimineel gedrag. Hopelijk behoeft het geen uitleg dat dergelijke uitdrukkingen stigmatiserend zijn voor jongeren die niks te maken hadden met dergelijke voorvallen. 

Deze uitspraken maken echter deel uit van een breder discours waarin dergelijke uitingen niet als racisme gezien worden.

Volgens dat discours is het racisme vooral relatief of een excuus voor de eigen mislukking.

Volgens dat discours zal het racisme niet verdwijnen door het aanpakken ervan, maar door de potgrond ervan weg te nemen. Dat is: alles doen verdwijnen wat racisten tot racisten maakt.

Volgens dat discours moeten racisten zelf niets ondernemen want de wereld zal voor hen wat minder lastig worden als het beleid wat ze als samenlevingsproblemen ervaren wegneemt.

Volgens dat discours zijn racisten slachtoffers van anderen en is racisme zelfs een logische reactie.

Volgens dat discours zijn ze bijgevolg niet verantwoordelijk voor hun gedrag.

Sammy Mahdi (Brusselaar en voorzitter Jong CD&V) verwoordt het anders. “Je verpest het voor iedereen”, schrijft hij in De Morgen in een brief gericht tot ‘de amokmaker’. Hij bedoelt niet dat de openbare eigendom die vernietigd werd van iedereen was. Hij bedoelt dat de amokmaker “de stigmatisering van de Marokkaanse gemeenschap zelf onderhoudt en daarmee ook de hele islamitische gemeenschap te schande zet”.

Laat ons even stil staan bij die zin. Amokmakers zijn verantwoordelijk voor de vernieling die ze veroorzaakt hebben en moeten daarvoor gestraft worden, dat staat buiten kijf. Maar ze zijn toch niet verantwoordelijk voor de mensen die denken dat alle Marokkanen amokmakers zijn?

Dat is te gek voor woorden.

Mahdi herhaalt zijn stelling op zo veel manieren dat er geen twijfel meer mogelijk is: zo zouden jonge mannen hun naam en nationaliteit verbergen “omdat (de amokmaker) voor associaties zorgt die vrouwen angst inboezemen”.

Maar bang zijn van een persoon omwille van zijn naam of nationaliteit heet tot nader order racisme. En dat is de verantwoordelijkheid van de racist.

Niet van het slachtoffer van racisme, niet van de amokmaker die een racist als maatstaf wil gebruiken voor een hele bevolkingsgroep. Dezelfde logica vind je terug in het veelbesproken stuk van Jürgen Slembrouck over dezelfde kwestie op vrtnws.be (zie onder).

Hij verwoordt dit fenomeen als “Zaken die negatief afstralen op de hele bevolkingsgroep en de voedingsbodem vormen voor racisme” om vervolgens te besluiten dat “ook de rellen in Brussel dit racisme zullen voeden”.

Geen oordeel daarover: een groep mensen misdraagt zich, dus de hele groep mensen die op hen lijken of dezelfde nationaliteit hebben zullen boeten. Oorzaak en gevolg.

Het idee dat ‘een minderheid een hele gemeenschap in slecht daglicht kan stellen’ wordt algemeen aanvaard. Met andere woorden: ‘een hele gemeenschap wordt in verband gebracht met het gedrag van een minderheid ervan’. Is dat niet de definitie van een (racistische) veralgemening?

Door die minderheid te beschuldigen voor onze veralgemening worden we vrijgepleit van elke verantwoordelijkheid in het proces van stigmatisering van anderen, alsof de persoon die deze veralgemenende conclusies trekt geen andere optie had. 

Het is tijd dat we inzien dat zoiets niet kan gebeuren zonder onze instemming.

Veralgemenen en stigmatiseren is een keuze. ‘Ze’ zullen het verpesten voor de hele gemeenschap enkel en alleen als ‘we’ beslissen conclusies over die gemeenschap te trekken. Het is niet een minderheid die het verpest voor een hele groep: wij beslissen het te verpesten voor een hele groep ten gevolge van het gedrag van een minderheid.

Racisme is een keuze. Je kiest ervoor om het gedrag van enkelen uit te breiden tot een hele bevolkingsgroep. Of niet.

--

VRT Nieuws wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.