Vandaag gaat de ‘Statiegeld Alliantie’ van start. Dat is een brede Vlaams-Nederlandse samenwerking van negentien partners, vooral middenveldorganisaties, die ijvert voor statiegeld op blikjes en plastic petflessen. Daar zou een klein bedrag op geïnd worden dat je terugkrijgt als je de lege verpakking inlevert, zoals dat vandaag voor veel glazen flessen bestaat. Het initiatief komt van Recycling Netwerk, een Nederlandse ngo die ook in ons land actief is.

Opmerkelijk is dat de consumentenorganisatie Test-Aankoop en de KVLV, de grootste vrouwenvereniging van Vlaanderen, zich achter het idee scharen. Ook de afvalintercommunale Limburg.net, actief in 46 gemeenten, steunt het plan.

De KVLV, de vroegere Boerinnenbond, doet mee omdat ze bij haar leden merkt hoe groot de ergernis over zwerfvuil is. ‘Wij zijn meer dan “Ons kookboek”’, zegt nationaal voorzitster Nik Van Gool. ‘Onze lokale afdelingen doen vaak opruimacties en vragen zich af waarom de politiek aarzelt met statiegeld. In landelijke gemeenten is de impact van zwerfvuil op de veestapel tastbaar. Er sterven geregeld koeien omdat er afval tussen hun voer is beland.’

Draagvlak

Er is een draagvlak voor statiegeld, meent ook Test-Aankoop. De consumentenorganisatie leerde uit een enquête bij 1.150 Belgen dat twee op de drie voorstander van het systeem zijn. Negen op de tien van de Vlaamse bevraagden tonen zich bereid de blikjes en petflesjes naar de winkel terug te brengen om het statiegeld te recupereren. 82 procent vindt dat zwerfvuil een groot probleem is in zijn omgeving.

Tien eurocent per verpakking zien de geënquêteerden als een correct bedrag. De openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (Ovam) sprak eerder al van 25 eurocent. De kostprijs van het systeem zelf zou volgens de Alliantie op 5 eurocent per stuk komen.

De campagnevoerders gaan ervan uit dat met statiegeld het aandeel van eenmalige drankverpakkingen in het zwerfvuil met 90 procent zou dalen. Blikjes en petflessen maken daar vandaag zowat 40 procent van uit. ‘Als iets waarde heeft, gooi je het niet weg’, zegt Simon November, woordvoerder van Test-Aankoop.

Blauwe zak

De verpakkingsindustrie en de handel zijn gekant tegen statiegeld. Net als Fost Plus, de organisatie die instaat voor de inzameling van het huishoudelijke verpakkingsafval. Hun belangrijkste argument is dat we met de blauwe zak een goed, betaalbaar en performant systeem hebben om pmd-afval (behalve blikjes en petflessen ook drankkartons) aan huis op te halen. Het zou volgens hen niet verstandig zijn dat op de helling te zetten met een parallel statiegeldsysteem.

De Alliantie vindt dat geen argument. ‘De blauwe zak werkt goed, maar niet goed genoeg’, zegt Inge Luyten, coördinator van de campagne. ‘Er zit nog pmd in de restafvalzak en in publieke vuilnisbakken. Dat wordt vandaag verbrand. En er ligt gewoon nog te veel zwerfvuil in onze straten en bermen.’

De blauwe zak mag voor de Alliantie blijven bestaan, eventueel om andere plastic fracties op te halen. ‘Fost Plus kan bovendien de ophalingen bij de verzamelpunten voor statiegeld op zich nemen’, zegt Luyten.

De Vlaamse minister van Omgeving, Joke Schauvliege (CD&V), staat niet weigerachtig tegenover statiegeld, maar gaf de industrie tot 2018 de tijd om te bewijzen dat het probleem ook anders aangepakt kan worden. Pas na de evaluatie daarvan hakt de minister de knoop door. De campagne van de Alliantie wil druk zetten op de politici om al in 2018, een verkiezingsjaar, met statiegeld te beginnen. De Belgische Senaat keurde vrijdag een resolutie goed in de strijd tegen plasticafval (ook in de Noordzee), met de vraag aan de gewestregeringen om statiegeld in te voeren. De Alliantie hoopt dat nog meer verenigingen, lokale besturen en bedrijven zich aansluiten.