Piekeren kan je leren: met deze tips worden jouw kopzorgen productief

Piekeren, peinzen, tobben, kopzorgen, muizenissen,... Wie aan deze woorden denkt, associeert ze niet meteen met iets positiefs. Toch zijn er voordelen verbonden aan af en toe wat dingen te laten malen in je hoofd. Piekeren kan ons voorbereiden op wat er gaat komen, waardoor de situatie uiteindelijk niet zo erg is als ze eerst leek, tipt Kate Sweeny, professor psychologie aan de universiteit van Californië. Bovendien kan het ons motiveren om actie te ondernemen en positief gedrag te vertonen. Zo zullen mensen die wel eens piekeren over een auto-ongeluk vaker hun gordel plichtsgetrouw vastklikken, of zal je een sollicitatie beter voorbereiden als je er lichtjes zenuwachtig over bent. 

Om de voordelen van dat piekeren te ervaren, is het wel zaak om de gulden middenweg te vinden. "Een beetje angst of lichtjes tobben kan motiverend werken, maar heb je er veel last van, dan werkt het net contraproductief," legt Sarah Kate McGowan uit, een klinisch psycholoog uit Los Angeles. "Begint het piekeren je normale functioneren te blokkeren en kan je het ook voor het slapengaan niet loslaten, dan kan het geen kwaad om eens met iemand professioneel te gaan praten." In het andere geval kan je dat peinzen in je voordeel laten werken, en wel op deze manier.

“Piekeren is zoals een vloeistof,” legt McGowan uit. “Het zal de plaats innemen die je het geeft, dus het is belangrijk dat je er een limiet op zet.” Belangrijk daarbij is dat je ervoor zorgt dat het piekeren geen invloed heeft op je nachtrust, en dat je het zo ver mogelijk weghoudt van het moment waarop je in slaap probeert te vallen. Plan daarom elke dag een specifiek moment in - idealiter op hetzelfde moment en op dezelfde plek - om te focussen op je muizenissen. Zo is dat alvast van de baan tegen het moment waarop je moet gaan slapen.

Ga niet zomaar in het wilde weg liggen tobben, maar schrijf  actief op wat er door je hoofd spookt en denk na over mogelijke oplossingen. Maak een stappenplan of een to-dolijstje om het probleem op te lossen. Lijkt de situatie uitzichtloos? Noteer dan hoe het komt en wat je tegenhoudt om de koe bij de horens te vatten. Doe dit niet vlak voor het slapengaan, maar een tijdje ervoor, zodat je het helemaal los kan laten als je onder de wol wil kruipen. 

Is het probleem waar je mee zit realistisch, of gaat het eerder om een imaginaire situatie (‘Wat als …’)? Het heeft geen zin om wakker te liggen van een 'foute' beslissing die je maakte twee weken geleden. Daar valt niks meer aan te veranderen. Leidt het piekeren tot een actie waarmee het probleem kan opgelost worden? Dan loont het de moeite om er even over na te denken. In het andere geval: laat het los. 

Raak je maar niet verlost van al die kopzorgen, probeer ze dan even opzij te zetten. Ga iets doen waar je blij van wordt en dat je gedachten even afleidt.  Neem even afstand van je zorgen, zodat je er achteraf weer met een heldere blik op terug kan kijken. Vastzitten in de vicieuze piekercirkel heeft geen enkele zin, dus dan wordt het hoog tijd om jezelf er even uit te bevrijden.