Eerst resultaten, dan pas centen: De Croo wil ngo's pas betalen als ze hun doelen halen
Minister van Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo (Open Vld) wil een resultaatsverbintenis koppelen aan de ontwikkelingssamenwerking door ngo's. Pas als ze de doelstellingen halen, krijgen de ngo's het afgesproken bedrag volledig. Hebben de ngo's die middelen dan niet op voorhand nodig?
In Mali loopt momenteel een eerste proefproject van de zogenoemde 'impact bonds'. Het Rode Kruis zet daar een revalidatiecentrum op waar mensen die ledematen verloren hebben protheses aangemeten krijgen. Ook in Congo en Nigeria komen nog centra. Als dat ook effectief gebeurt, dan betaalt de Belgische regering een ruime subsidie, maar als de doelstelling niet gehaald wordt, krijgt het Rode Kruis slechts 60 procent van het vooropgestelde bedrag.
Bedoeling is dat private investeerders eerst geld in het project stoppen. De Belgische overheid spreekt de voorwaarden voor de financiering af. De Croo toont zich erg enthousiast over deze "radicaal nieuwe visie op ontwikkelingssamenwerking. Als de doelstellingen niet volledig gehaald worden, betalen we slechts 60 procent van het bedrag. Maar als het zeer goed loopt, betalen we 107 procent terug. Daarvoor moet de impact wel 80 procent beter zijn dan wat we met een klassiek project zouden kunnen bereiken", legt hij uit.
Ook het Rode Kruis is positief. "Het is een positieve evolutie dat je de impact meet, dat je kunt bijsturen, zodat je betere resultaten boekt", zegt woordvoerster An Luyten. "Dat is goed voor iedereen: zowel voor de mensen ter plaatse als voor de donoren." Het systeem van resultaatgebonden financiering plaatst het Rode Kruis niet voor problemen. De organisatie heeft voldoende reserves om die op te vangen, vertelt ze. "In noodhulp zie je dat ook: als je nog brancards moet kopen als er een ramp uitbreekt, ben je veel te laat. Dit is dus een investering in de toekomst, die je dan later terugkrijgt."
'Wordt het niks, dan betalen we 60 procent terug. Maar als het goed loopt 107 procent'
De Croo ziet veel voordelen in resultaatgericht werken. "Dit een manier is om veel meer middelen te mobiliseren." De minister wil het systeem dan ook uitbreiden, al staan er geen nieuwe projecten op stapel. "In het verleden werd alleen gekeken naar hoeveel je als land uitgaf aan ontwikkelingssamenwerking. Maar je beoordeelt beleid toch niet op het geld maar op het resultaat?"
Toch is het te vroeg voor een hoerastemming, meent Huib Huyse, onderzoeker naar duurzame ontwikkeling (KU Leuven). "Dit sluit heel goed aan bij de agenda die De Croo al een paar jaar uitvoert, met een grotere rol voor private investeerders. Maar daarmee riskeer je wel dat het een verhaal wordt van quick wins,terwijl we allemaal weten dat de materie iets zeer complex is."
Enkel 'veilige projecten'
In het VK bestaat sinds enkele jaren een gelijkaardig systeem. In een eerste analyse tonen de Britse ngo's zich erg kritisch. Zo'n resultaatgerichte financiering kan maar voor een beperkt aantal projecten worden toegepast, en legt bovendien het risico wel heel erg bij de ngo's, luidt de kritiek. Zo riskeer je dat enkel nog zogenoemd 'veilige projecten' worden opgezet. Organisaties zijn meer bezig met hun geld niet kwijtraken dan met innovatie.
Het Rode Kruis erkent dat dit type van financiering niet voor alle projecten even geschikt is. "Dit kan voor heel meetbare projecten. Je kunt bijvoorbeeld perfect meten hoeveel waterputten er gebouwd worden, maar het is al veel moeilijker om na te gaan hoeveel mensen van dat water drinken, en hoeveel minder mensen diarree hebben."
Het is niet de bedoeling dat voortaan de volledige Belgische ontwikkelingssamenwerking op deze manier gefinancierd wordt, benadrukt De Croo.